Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Niniejszapublikacjajestantologiątekstówprekursorówbadańso-
cjologicznychnadpolskąmigracjązarobkowąpublikowanychodkońca
XIXw.dowybuchuIIwojnyświatowejw1939r.Toczasszczegól-
nywhistoriipolskiegowychodźstwa„zachlebem”,charakteryzujący
sięmasowąskalązjawiska,poszukiwaniemprzezpolskichmigrantów
lepszegojutranawielukontynentach,przyrównoczesnymbrakuin-
stytucjonalnegoinormatywnegosystemuochronyprawemigrantado-
tyczącychwarunków,wjakichopuszczałojczysteziemieorazwjakich
przebywałwobcychpaństwach.
WedługStefanaKieniewicza,najwcześniejdotknęłaemigracjazarobkowaza-
bórpruski.Począwszyodpołowystulecia,alezwłaszczaodlatsiedemdziesiątych,od-
pływałastądludność;zrazugłówniedoStanówZjednoczonych,aod1890r.niemal
wyłączniedoNiemieczachodnich1.Wedługdanychtegoznakomitegohisto-
ryka,do1900r.zziemzaborupruskichwyemigrowałookoło0,6mln
ludnościpolskiej,iniemaltakasamaliczbawyemigrowałado1914r.2
Zabórpruskibyłtakżerezerwuaremtaniejsiłyroboczejdlaniemieckie-
gorolnictwaiprzemysłu;tozniegonajliczniejszabyłaemigracjasezo-
nowaPolaków,główniedoNiemiec.Największejejnasilenieprzypadło
nalata1890–1914,aliczbawychodźcówsezonowychwahałasięod
300do900tys.rocznie3.Wielkieruchymigracyjnewzaborzerosyjskim
iaustriackimprzypadająnalata90.XIXwieku.WedługS.Kieniewi-
cza,pierwszawielkafalaemigrantówzzaborurosyjskiegoprzypadana
1890r.,zzaboruaustriackiegozaśna1895r.Emigracjaztychzaborów
niesłabłaażdo1914r.;womawianymokresiewyemigrowałozziem
1S.Kieniewicz,HistoriaPolski1795–1918,Warszawa1968,s.293.
2Tamże,s.393.
3Por.m.in.J.Nichtweiss,DieauslaendischenSaisonarbeiterinderLandwirtschaftderoestlichenund
mittlerenGebietedesDeutschenReichsvon1890bis1914,Berlin1959;A.Brozek,Robotnicyspoza
zaborupruskiegowprzemyślenaGórnymŚlasku,1870–1914,Wrocław–Warszawa–Kraków1966.
7
