Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wpływunazachodzącewmodeluzmiany.Naprzykładjeżelimówimy,żeludzie
kupująwięcejmasła,bomasłopotaniało,topowinniśmydodaćzałożenieceteris
paribus,awięcżeniewzrosłydochodykonsumentów,niezmieniłysięichgusty
itd.Stosowaniezasadyceterisparibusumożliwiadokonywanieeksperymentu
myślowegowobrębiemodeluekonomicznego.PodkoniecXXwiekuekonomiści
podjęlipróbydokonywaniaeksperymentów,wktórychuczestniczyliludzie,po-
dejmującypewnądecyzjęwwarunkachlaboratoryjnych.Zaojcaekonomiiekspe-
rymentalnejuważasięVernonaSmitha.Wynikitycheksperymentówbudząwąt-
pliwości,ponieważzłożonejrzeczywistościgospodarczejniemożnaodtworzyć
laboratoryjnie.
Niekażdyzbiórtwierdzeńjestteoriąnaukową.Niemająwalorunaukowości
rozmaitepoglądy,wyobrażeniaiwierzenia,choćbystanowiłyspójnyzbiórzdań
twierdzących.Zwyklepodajesiętakiecechynaukowościteorii,jak:
3zgodnośćzobserwacjami,
3niesprzecznośćlogiczna,
3płodnośćpoznawcza,
3prostota,elegancjaitp.
Złatwościąmożnapodaćprzykładyteoriiuznawanychpowszechniezanau-
kowe,którekryteriówtychniespełniały.Prawieżadnanowa,rewolucyjnateoria
niezgadzasięzinnymiteoriamiuznawanymiwdanymczasiezanaukowe.Tak
byłonp.zteoriąKeynesa,którejprzytymniecechowałaprostotaielegancja.
Pracenadkryteriaminaukowościteoriirozwijająsięintensywnieodpółwie-
ku.Początkowouważano,żewalornaukowymajątylkozdaniaobserwacyjneoraz
zdania,któremożnawyprowadzićzprzebieguobserwacji.Zdaniatenależypo-
równaćzwynikamiobserwacjiistwierdzić,czysąprawdziwe.Procedurętęnazy-
wasięweryfikacją,polegającąnapotwierdzeniuprawdziwościhipoteznauko-
wychprzezporównanieichzwynikamiobserwacjiempirycznych.Prędkojednak
zdanosobiesprawę,żeprawanaukiniedająsięwpełnizweryfikować,gdyżwy-
magałobytoogromnychbadań,wgospodarcewłaściwienigdysięniekończących.
K.Popperzaproponowałwięcfalsyfikację,awięcobalenietezyoprawdziwości
hipoteznaukowychprzezstwierdzenie,iżwjakimśprzypadkuhipotetyczneza-
leżnościniezachodzą.Koncepcjafalsyfikacjizostałaprzyjętajakokryteriumnau-
kowościteoriiwekonomiipozytywnej.M.Friedmantwierdzi,żeekonomiapo-
winnabyćocenianasiłąprzewidywania(predykcji)względemklasyzjawisk,które
zamierzawyjaśnić.Testemprawdziwościhipotezyjestporównaniejejprzewidy-
wańzdoświadczeniem.Hipotezamusibyćodrzucona,jeżelijejprzewidywaniasą
zaprzeczone.Jeżeliwięcprawopopytugłosi,żewwynikuwzrostucenyzmniejszy
się(ceterisparibus)ilośćdobranabytegoprzezkonsumentów,tozostałobyono
obalonewtedy,gdybywzrostowicenytowarzyszyły(ceterisparibus)zwiększone
zakupy.Nietrudnowskazaćtakieprzypadki,np.spekulacyjnezakupywokresie
inflacji.Czyoznaczato,żeteorieekonomiczneniemająnaukowegocharakteru?
30
