Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Społecznywymiarislamu
11
TopochodząceodI.M.Lapidusastwierdzenieskłanianasdopogłębio-
negospojrzenianamiejscereligiiwludzkimdoświadczeniu.
Klasyksocjologicznegopodejściadoreligii,JoachimWach,wyróżnił
jejnieodłączneelementy,zktórychkażdawyrastainaktórychsięopiera7:
1.Doświadczeniereligijnejestodpowiedziąnato,cojestdoświadczonejakorze-
czywistośćostateczna.Azatemwdoświadczeniachreligijnychreagujemyniena
jakiekolwiekpojedynczelubskończonezjawisko,materialnelubniematerialne,
alenato,coodczuwamyjakospajająceiwarunkującewszystkoto,cokonstytu-
ujenaszświatdoświadczeń.[...]Reakcjatamatendencjędotrwania,gdyzosta-
nieustanowionawspólnotazeźródłemżyciaiwartości,aniespokojnyczłowiek
znajdujeukojenieispokójwtymtrwaniu.
2.Doświadczeniereligijnejestcałościowąodpowiedziąnato,cojestrozumiane
jakoostatecznarzeczywistość.Oznaczato,żejesteśmywniezaangażowaninie
wyłącznienaszymumysłem,naszymiuczuciamilubnasząwolą,alecałościowo
jakointegralneosoby.
3.Doświadczeniereligijnejestnajbardziejintensywnymdoświadczeniem,doktórego
zdolnyjestczłowiek.Nieoznaczato,żewszystkieprzejawydoświadczeniareli-
gijnegoświadcząotejintensywności,ależetakajestpotencjalnanaturakażdego
autentycznegoprzeżyciareligijnego-jestonoostatecznąinstancjąwkonfliktach
pomiędzypodstawowymipobudkamiimotywacjami.Lojalnośćreligijna,jeśli
jestniąrzeczywiście,wygrywazwszelkimiinnymilojalnościami.Współczesny
terminnegzystencjalny”wyznaczadogłębnezaniepokojenieicałkowitąpowagę
tegodoświadczenia.
4.Religijnedoświadczeniejestpraktyczne,toznaczydotyczyimperatywu,zobowią-
zania,którepopychaczłowiekadodziałania.Tenaktywistycznyaspektodróżnia
doświadczeniereligijneoddoświadczeniaestetycznego,zktórymdzieliintensyw-
ność,łączyjenatomiastzdoświadczeniemmoralnym.Osądmoralnyniekoniecznie
jednakstanowireakcjęnarzeczywistośćostateczną.
Zwracającuwagęnauniwersalnośćdoświadczeniareligijnego,Wach
podkreśliłtakże,żedążyonodowłasnejekspresji,wyrażeniasiebiewre-
aliachżyciawyznawcy,dziękiczemustajesiędostępne-choćtylkowja-
kimśzakresie-dlapostronnych.Badaczwyróżniłtrzygłówneformytej
ekspresji-teoretyczną,praktycznąispołeczną(socjologiczną8).
7
ToodwołaniesiędoustaleńJoachimaWachazaczerpnąłemz:F.M.Denny,Components
ofReligion:TheCaseofIslam,nMagazineofHistory”,1992,t.6,nr3,s.23-28.Wachacytuję
zawydaniempolskim:J.Wach,Typydoświadczeniareligijnego.Buddyzm,islam,chrześcijań-
stwo,tłum.B.Pawiński,ZWNomos,Kraków2013,s.45-47.
8
TłumaczedziełWachanajęzykpolskiużywająformynsocjologiczny”,przekładając
dosłownieangielskiesociological.Jestoczywiste,żeutegoautoranieodnosisiętodonnauki
