Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
PiotrStawiński
Pierwsza,zawartawsymbolach,znakach,mitach,opowieściach,doktry-
nachiteologiach,wyrażafundamentalneprawdyoświecieimiejscuczło-
wiekawnim,zawierawskazaniajakpostępowaćwżyciuindywidualnym
izbiorowym.Drugadotyczypraktykwcałymichbogactwieprzejawów,
atrzeciaodnosisiędostruktur,instytucji,typówprzywództwa,charakteru
relacjimiędzywyznawcamiitd.Różnybywapoziomrozbudowyizłożono-
ścitychsegmentów,niejednakowobywająrozłożoneakcenty,naogółpo-
zostajązesobąsplecione,aleprzyokreślonejstarannościdająsięwyróżnić
wprocesieanalitycznym.Jakoelementytrudnouchwytnegodoświadczenia
ostatecznegocharakterusacrum,którestajesięczęściąwewnętrznegożycia
człowiekanimdotkniętego9.
Aspektwspólnotowyzwiązanyjestzfaktem,żegrupareligijnaposiada
własnąspecyfikę,odróżniającąjąodinnychzwiązkówspołecznych.Po-
wstajeonanafundamenciedoświadczeniareligijnego,kuniemujestzwró-
conaitowyznaczacharakterrelacjipomiędzyjejczłonkami.Odwołajmy
sięzatemrazjeszczedoWacha,żebyprzypomniećwskazaneprzezniego
uniwersaliareligijne:
[...]człowiekwrelacjizdoświadczeniem,którenazywamyreligijnymodnosisiędo
rzeczywistościostatecznej.Todoświadczenie,którezaistniałowramachograniczeń
czasuiprzestrzeni,zwyklewyrażasięteoretycznie,praktycznieisocjologicznie.For-
mytejekspresji,choćuwarunkowaneprzezśrodowisko,wktóregoramachpowstały,
wykazująpodobieństwawstrukturze10.
Uniwersalnośćnieoznaczatubrakuzróżnicowaniawtypachekspresji
czyjejintensywności,stądmożemywskazywaćnacechywłaściweposzcze-
gólnychtradycjiwyznaniowych.
WsercumuzułmańskiegodoświadczeniareligijnegoznajdujesięBóg(Allah)-stwór-
ca(halik),karmiący(dającyutrzymanie-razzak),ikról(malik)całegostworzenia.
WiernyjestoddanyBogujeślidajeświadectwo(szahada)JegowolijakoJegosługa
(abd)ijakonamiestnik(chalifa)11.
ospołeczeństwie”,tylkodospołecznegowymiarureligii.Stąd,będęużywałterminunspołecz-
ny”wodniesieniudowymiaru,ekspresjiitd.
9
R.S.Ellwood,B.A.McGraw,ManyPeoples,ManyFaiths:WomenandMenintheWorld
Religions,PrenticeHall,UpperSaddleRiver2002,s.11.
10J.Wach,Typydoświadczeniareligijnego...,dz.cyt.,s.64.
11M.ibnAlly,Islam,[w:]P.Morgan,C.Lawton(red.),Problemyetycznewtradycjach
sześciureligii,tłum.D.Chabrajska,InstytutWydawniczyPax,Warszawa1996,s.311(kur-
sywamoja-P.S.).
