Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Mitwumyśle.Ewolucyjno-kognitywnepodstawyformmitycznych
Zpunktuwidzeniawąskorozumianejteoriikategoryzacjinajważniejsze
wydająsięnastępującewypowiedziArystotelesa:
Charakterystycznącechąsubstancjiiróżnicjestto,żecokolwiekzaichpośrednic-
twemorzekamy,orzekamysynonimicznie.Bowszystkiewyprowadzoneznichpre-
dykatysąorzekanealbooindywiduach,alboogatunkach.Zpierwszejsubstancji
niedasięwyprowadzićżadenorzecznik,niejestbowiemorzekalnaożadnympod-
miocie.Codosubstancjidrugich,togatunekjestorzekalnyoindywiduach,arodzaj
zarównoogatunkach,jakioindywiduach.Taksamoróżnicesąorzekalnezarów-
noogatunkach,jakioindywiduach.Pierwszesubstancjeprzyjmujądefinicjęga-
tunkuirodzaju,agatunkiprzyjmujądefinicjęrodzaju.Bowszystko,cosiętwierdzi
opredykacie,będzierównieżtwierdzoneopodmiocie.Podobniezarównogatunki,
jakiindywiduaprzyjmujądefinicjęróżnicy.Jaktojużbyłopowiedziane,synoni-
mytotakierzeczy,któremająwspólnąnazwęitęsamądefinicję.Stądwszystko,co
sięwywodzizsubstancjiiróżnic,jestnazywanesynonimicznie16.
Wefragmencietymwyraźniewidaćprzekonanieozgodnościtego,cojedno-
stkoweikonkretne(substancjipierwszej,realnegobytujednostkowego),
ztym,coogólne(substancjidrugiej,gatunkuirodzaju).Oznaczato,że
cechyprzypisanedogatunkumusząbyćtożsamezcechamirzeczyrozpo-
znawanychjakoprzynależącedoowegogatunku,atakżeżecechyprzypisane
dogatunkumusząbyćtożsamezcechamirodzaju.Gdybyzatem,takjak
wMetafizyce,założyć,żenczłowiek”oznaczatyleconzwierzędwunożne”,to
żebydanarzeczmogłazostaćuznanazaczłowieka,musibyćonadwunoż-
nymzwierzęciem17.Arystotelesstwierdzatakże:
Wydajesię,żesubstancjaniedopuszcza[stopni]nbardziej”inmniej”.Niemamna
myślitego,żepewnasubstancjaniemożebyćbardziejsubstancjąlubmniejniżinna–
powiedziałosięwszak,żemożebyć–leczrozumiemtotak,żeżadnasubstancjajako
takaniepodlegastopniowaniu.Naprzykład,jeżelitąsubstancjąjestczłowiek,to
niemożebyćwięcejlubmniejczłowiekiemwporównaniuzsobączyinnymczło-
wiekiem.Bopewienczłowiekniejestbardziejczłowiekiemniżinny,takjakpewna
rzeczbiałaniejestwięcejbiałaniżinnaipewnarzeczpięknaniejestbardziejpięk-
naniżinna.Aleznowuojakiejśrzeczymówisię,żejestwmniejszymlubwiększym
stopniutakaitaka,naprzykładobiałymcielemówisię,żejestwięcejbiałeterazniż
16
Ibidem,s.37–38.
17
Idem,Metafizyka,tłum.K.Leśniak,Warszawa2013,s.76.
