Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Mitwumyśle.Ewolucyjno-kognitywnepodstawyformmitycznych
wyłączonegośrodka,awkonsekwencjitakżepogląd,żekażdezdaniejest
alboprawdziwe,albofałszywe19.AżdodrugiejpołowyXXwiekuklasyczna
teoriakategoriidominowałatakżewpsychologiiijęzykoznawstwie.Wtym
ostatnimszczególnieistotnaokazałasiędlastrukturalnejfonologiioperującej
koncepcjąbinarnychcechdystynktywnych,awtórnietakżedlawzorowanej
natakiejfonologiisemantyki
20
.Oznaczatooczywiście,żetakżezdecydowana
większośćpróbdefiniowaniamitumiaławistociearystotelesowskicharak-
ter.Problemwtym,żestanowiskoklasycznejestniedoutrzymaniawświetle
zarównoargumentówteoretycznych,jakiwynikówempirycznychbadań21.
Podobieństworodzinne
NajsłynniejszyataknaklasycznąteoriękategoryzowaniaprzypuściłLudwig
Wittgenstein,konstatującpoprostu,żeistniejądobrzeugruntowaneisku-
tecznieużywanekategorie,którezcałąpewnościąniewykazującechzakła-
danychprzezArystotelesaijegonastępców.Przedewszystkimzawierającesię
wnichelementywcaleniemusząposiadaćwspólnejcechyczyzbiorutakich
cech.Wrezultacieprzyporządkowanieelementówdokategoriiokazujesię
znaczniemniejoczywiste,niżzakładałatoteoriaklasyczna,agranicesamej
kategoriiznaczniemniejwyraźne.Przykłademtakiejkategoriijestkategoria
ngry”.
Przypatrzsięnp.kiedyśtemu,conazywamyngrami”.Chodzimituogrytypusza-
chów,grywkarty,wpiłkę,grysportoweitd.Cojestimwszystkimwspólne?–Nie
mów:nMusząmiećcośwspólnego,boinaczejnienazywałybysię‘grami’”–tyl-
kopatrz,czymającośwspólnego.–Gdyimsiębowiemprzypatrzysz,toniedoj-
rzyszwprawdzieniczego,cobyłobywszystkimwspólne,dostrzeżesznatomiastpo-
dobieństwa,pokrewieństwa–itocałyichszereg.Awięcjaksięrzekło:niemyśl,
leczpatrz!–Spójrznp.nagrytypuszachówzichrozmaitymipokrewieństwami.
Przejdźnastępniedogierwkarty:znajdziesztuwieleodpowiednikówtamtejklasy,
aleteżwielerysówwspólnychznika,apojawiająsięinne.Gdyprzechodzimyteraz
dogierwpiłkę,toniektórecechywspólnesięzachowują,awieleznichsięzatraca.
19
G.L.Murphy,TeBigBookofConcepts,Cambridge2004,s.15.
20
J.R.Taylor,Kategoryzacjawjęzyku.Prototypywteoriijęzykoznawczej,tłum.A.Skucińska,
Kraków2001,s.48–64.
21
E.E.Smith,D.L.Medin,CategoriesandConcepts,Cambridge2013,s.26–60;G.L.Murphy,
TeBigBook…,op.cit.,s.16–24.
