Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Mitwnaukachhumanistycznych
9
śmiertelnościązapomocąmitów.Szukającsensuwotaczającymświecie,czerpali
zwłasnejwyobraźni,przewidywalizjawiskabezpośrednioniedoświadczane,się-
galipoideeniedającesięwyjaśnićwsposóbracjonalny.Odkryliświatrównoległy,
funkcjonującywramachludzkiejwiary,będącypodstawowymtematemwszelkiej
mitologii.Mitymówiłyobogach/bohaterachiichczynach,stanowiącprawzorce
ludzkichzachowań,regulowałystosunkiczłowiekazotaczającymgoświatem.
Myśleniemitycznepolegałonaholistycznympostrzeganiuświatabogówiludzi.
Wmitycznejrzeczywistościniebyłobowiemontologicznejprzepaścimiędzy
wspomnianymidwiemasferami:
Człowiekpierwotnyniewyodrębniałsiebiezotaczającegoświataprzyrodyiswoje
własnecechyprzenosiłnaobiektynatury,którymprzypisywałżycie,ludzkienamięt-
ności,świadomącelowądziałalnośćgospodarczą,umiejętnośćprzybieranialudzkiej
postaci,organizacjęnawzórspołeczeństwa9.
Przełomnastąpiłwmomencie,gdymitologicznyświatprzedstawionyzaczęto
analizowaćwkategoriachracjonalnych.PionieramimyśliracjonalnejbyliGrecy.
Koncepcjęczłowiekaijegożycia,zarównoindywidualnego,jakispołecznego,
opieralinabadaniachnatury.Ichstosunekdoprzyrodybyłcałkowitymprzeciwień-
stwemmitycznychinterpretacjitychzjawisk.Pierwsimyślicielegreccy(filozofowie
zMiletu)dociekalipoczątkupochodzeniarzeczywzupełnienowysposób.Oile
wewszystkichmitycznychkosmogoniachmówisięopoczątkujakojakimśnie-
dostępnymdlaludzkiejpamięcistaniepierwotnym(arche),towfilozofiigreckiej
istotnastałasięprzyczyna,npierwszazasada”
,niedopuszczanomyśliodziałaniu
przypadku
10
.Rzeczyrozwijałysię,zdaniemwspomnianychmyślicieli,zprzyrody,
zżywiołów(wedługTalesa-zwody).AtakowanokoncepcjęwielobóstwauHomera
(eleaciiHeraklit)orazmitologiczneobrazowaniewygląduidziałańbogów.Zdru-
giejstronywysokocenionopoetyckidyskursmityczny.Istotęproblemustanowiło
jednakwyjaśnieniestosunkuzawartejwmitachracjonalnejprawdyfilozoficznej
dotradycyjnychwierzeńreligijnych
11
.Sofiści,traktującmityjakoprawdyetyczne
inaukowewyrażonewjęzykumetaforycznym,alegorycznym,stalisięszybko
prawdziwymiwirtuozamiracjonalnejinterpretacjimitycznychprzypowieści.
JużSokratesuważał,iżmitynieodpowiadająnapodstawowepytaniedotyczące
człowieka,napytanieodobroizło.Odpowiedźnaniedajejedynielogosimetoda
badaniasamegosiebie,dziękiktórejmożnaodkryćnwiedzęosobiesamym”12.
9
E.Mieletinski,dz.cyt.,s.203.
10
Por
.W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii,t.1:Filozofiastarożytnaiśredniowieczna,Wy-
dawnictwoNaukowePWN,Warszawa2001,s.24.
11
Por
.D.Bidney,Myth,Symbolism,andTruth,[w:]J.B.Vickery(ed.),MythandLiterature.
ContemporaryTheoryandPractice,UniversityofNebraskaPress,Lincoln1969,s.3.
12
Wolnośćduszyczłowiekamierzonajestmiarąjegoodpowiedzialnościzalogos,czyli
poznanie.Por.E.Jüngel,ŚmierćSokratesa,przeł.W.Torzewski,nAnalizaiEgzystencja”
