Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Mitwnaukachhumanistycznych
13
kontrowersjiiwymysłów”
24
.Ostatniezopisywanych-idoleteatru(idolatheatri)
-dotycząfałszywegołączeniazjawisknazasadziewynikania,usilnegoszukania
prawidłowościiregułwświecie,wktórymtestosunkiniekoniecznieistnieją.
Bacontraktowałmitjakoswegorodzajuplotkę,wyobrażenie,którezaciemnia
umysłludzki.Zwróciłjednakuwagęnakwestiekulturowemitu.Rodzajemitów
tworzonychwdanymspołeczeństwiezależązdaniemfilozofawznacznymstopniu
odwyobrażeńdanegospołeczeństwa.Dlamitoznawstwaporównawczegobędzie
topoczątekbadańnadhistoriąmentalności,imagologii,którejdążeniemjestdo-
tarciedonarodowego,acozatymidziejęzykowegocharakterumitoznawstwa25.
KontynuatoramiimagologiibędąfrancuscymitoznawcyXVIIIwieku,skupia-
jącysięnabadaniupodobieństwiróżnicmiędzycywilizacjamiprymitywnymi
iwspółczesnymi.JednymztakichbadaczybyłjezuickimisjonarzJoseph-François
Lafitau,który,porównując(wdzieleMœursdessauvagesamériquainscomparées
auxmœursdespremierstemps,1724)kulturęIndiankanadyjskichzkulturąsta-
rożytnejGrecji,dostrzegłmiędzyniminaturalnepokrewieństwo.Lafitauszukał
elementówreligijnychzarównowwierzeniachpogańskich,jakiwmitologii,
wktórejdostrzegałzasadęobjawienia.
ZinnegopunktuwidzeniawychodziłBernarddeFontenelle,autortraktatu
Rozmowyowielościświatów(Entretienssurlapluralitédesmondes,1686).Jego
zdaniem26pojawieniesięmitologicznychpostacibogówiherosówniewynikało
zobecnościwnichpierwiastkareligiiobjawionej,alezeskłonnościludzipier-
wotnychdoprzypisywanianadprzyrodzonychwłaściwościzjawiskomniezrozu-
miałym.Teodkryciazapoczątkujądalszebadaniajużwramachrodzącejsięnauki
XIXwieku-etnologiiporównawczo-historycznej.
OstrymkrytykiemmitologiistałsięwtymczasieWolter,zaliczającyzarówno
mitologię,jakibiblijnąnhistorięświętą”wpoczetnbłędów”czyteż,jakdodaje
innyencyklopedysta,DenisDiderot
27
,nkłamstwwymyślonychprzezkapłanów”
28
.
DrugikierunekbadańnadmitemzapoczątkowałwłoskiuczonyGiambattista
Vico,autorNaukinowej(Principidiscienzanuovad’intornoallacomunenatura
dellenazioni-Zasadynowejnaukiowspólnejnaturzenarodów,pierwszewyd.
1725),któryskupiłsięwbadaniachnasymbolicznychimetaforycznychwymiarach
mitologii.Ojczyznątejmyśliniemogłabyćwynoszącanawyżynyoświeceniowy
racjonalistycznyoptymizmFrancja,aleprzeżywającaporozkwicierenesansu
kulturalnyupadekItalia.Przyjmującdialektycznysposóbpojmowaniahistorii,
24
F
.Bacon,NovumOrganum,przeł.J.Wikarjak,PWN,Warszawa1955,cz.XLIV
.
25
Por
.M.Dybizbański,W.Szturc,dz.cyt.,s.72.
26
Por
.B.Feldman,R.D.Richardson,TheRiseofModernMythology,1680-1860.ACritical
HistorywithDocuments,IndianaUniversityPress,Bloomington2000,s.7-18.
27
Por
.posługiwaniesiępojęciemmituwpierwszychsiedmiutomachWielkiejencyklopedii
francuskiej,gdzietraktowanomitjakosynonimkłamstwa,fałszu,błędu.Por.T.J.Martin,
LivingWords.StudiesinDialoguesaboutReligion,ScholarsPress,Atlanta1998,s.157.
28
Por
.D.Bidney,dz.cyt.,s.4.
