Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.Założeniateoretyczno-metodologiczne
danymiwdoświadczeniulubczyimiśświadomymiczynnościami,nazwaćmożemy
współczynnikiemhumanistycznymtychzjawisk93.
Podstawowąróżnicąmiędzynaturąakulturąjestbowiemwtymujęciufakt,
żezjawiskaiprocesy,któreskładająsięnapojęciekultury,sązawszenczyjeś”
,są
nazwane,wskazująnaludzki,nodczuwalny”bądźświadomywytwórwodróżnieniu
odnniczyich”procesówprzynależnychdoświatanatury.Czynnikhumanistyczny,
którywskazujebadacz,stanowisednopojęciakultury,dlaktórejwłaściwejest
wszytkoto,cojestprzedmiotemludzkiegodoświadczenia.JakpiszeZnaniecki:
Mit,dziełosztuki,wyrazmowy,narzędzie,schematprawny,ustrójspołecznysątym,
czymsą,jedyniejakoświadomeludzkiezjawiska;poznajemyjetylkowodniesieniudo
znanegolubhipotetycznieskonstruowanegokompleksudoświadczeńiczynnościtych
empirycznych,ograniczonych,historycznieispołecznieuwarunkowanychosobników
lubzbiorówosobnikówświadomych,którzyjewytworzyliiktórzysięnimiposługują
94
.
Różneelementynnatury”mogąstaćsięprzedmiotemkultury,gdyzostaną
włączonewjejnświadomość”
,stanąsięprzedmiotemludzkiegodoświadczenia:
fragmentprzestrzeni(krajobraz)potraktowanyjakotematwdzielesztukistanowi
przykładkulturowejnominacji,wktórejpojawiasięnczynnikhumanistyczny”
.To,
coZnanieckiokreślawswejdefinicjijakonczyjeś”
,wujęciusemiotycznymrozu-
mianezostajejakoto,coposiadaznaczenie.Kulturawujęciuszkołysemiotyczno-
-strukturalnejutożsamianazostajezrzeczywistościąznaczącądlaczłowieka.
Opiskulturywtymujęciuupodabniasiędoprocesuprzekładu,nczytaniakultury”
poprzezjejrozmaitenteksty”iprzysposobienialekturydojęzykaswejdyscypliny
naukowej.JakpodkreślaMarcinBrocki,semiotykpostępujepodczastejoperacji
analogiczniedoetnologa,któryntwórczorekonstruujeróżnesposobyżycia,ado-
pieropóźniejjetłumaczy,dokonującjednocześniewartościowaniaprzezsamo
zastosowaniewłasnegojęzykaprzyprzekładzie,orazprzekształcającto,cojawi
sięjakorozłącznewdyskursierozłącznym,nakoherentnewdyskursienauki”95.
Łotmanprzeciwstawiakulturzetzw.nie-kulturę(некультура),rozumianą
jakosferaprzynależnadokultury,którajednaknierealizujejejreguł96.Wtakim
zestawieniunajpełniejwyrażasięzdaniembadaczyjejznakowość:
całaróżnorodnośćodgraniczeńkulturyodnie-kulturysprowadzasięwistociedo
jednego:natlenie-kulturykulturawystępujejakosystemznakowy.Czymówimy
otakichcechachkultury,jaknto,cojestzrobione”(wprzeciwieństwiedotego,co
93
F
.Znaniecki,Wstępdosocjologii,PWN,Warszawa1988,s.25.
94
95
Tamże,s.25.
M.Brocki,Antropologia.Literatura,dialog,przekład,WydawnictwoUniwersytetuWroc-
ławskiego,Wrocław2008,s.182.
96
Por.Ю.Лотман,Статьипотипологиикультуры,Тартускийгосударственный
университет,Тарту1970,s.7.
