Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Kulturaimitwujęciustrukturalno-semiotycznym
29
nnaturalne”inbezwarunkowe”),czyteżozdolnościkumulowaniadoświadczenia
ludzkiego(wodróżnieniuoddanejprzeznaturępierwotności)-zawszemamydo
czynieniazróżnymiaspektamiznakowejistotykultury97.
Wsemiotycznejdefinicjikulturyzwracasięuwagęprzedewszystkimna
utożsamieniekulturyzinformacją,acozatymidzienaciskkładziesięrównież
najejzależnośćodludzkiejświadomości,podobniejakuZnanieckiego.Wujęciu
Łotmanakulturaobejmujewszystkoto,cozostałonskonstruowane”wprzeci-
wieństwiedonnatury”
,którejprzedmiotemjestwszystko,coistniejepozakulturą.
Kulturawedługtegobadaczato:
całokształtniedziedzicznejinformacji,którągromadzą,przechowująiprzekazują
różnorodnegrupyludzkiejspołeczności.Wtensposóbdlanaszychcelówistotna
jestzasada,wedlektórejkulturajestinformacją.Rzeczywiście,nawetkiedymamydo
czynieniaztzw.pomnikamikulturymaterialnej,naprzykładznarzędziamiproduk-
cji,należypamiętać,żewszystkieteprzedmiotywtworzącymiwykorzystującymje
społeczeństwieodgrywająpodwójnąrolę:zjednejstronysłużącelompraktycznym,
zdrugiej-koncentrującwsobiedoświadczeniepoprzedniejdziałalnościwytwórczej,
występująjakośrodekmagazynowaniaiprzechowywaniainformacji98.
Fakt,żewedługŁotmanakulturatocałokształtinformacjinniedziedzicznej”
,
wskazujenapotrzebęuczeniasięzachowańkulturowychiprzyswajaniadorobku
kulturowegopoprzednichpokoleń,zawartegowsymbolachczyznakachkultury.
Istotnastajesięzatemwdefinicjikulturyrównieżrolanpamięci”
99
rozumianejjako
zapisminionychprzeżyćspołeczeństwazwiązanychzdoświadczeniemhistorycz-
nym
100
.Kulturatraktowanajakoformapamięcizbiorowejzawierawswychsyste-
machpamięćopoprzednichstanach,ohistoriiwyrażonejwformiesymboli,które
Łotmanokreślamianemngłębinowychgeneratorówpamięci”
101
.Symbolzachowuje
pamięćoswoichpoprzednichużyciach,zawierandiachronięwsynchronii”
102
,trwa
nodpornynadziałanieczasu”
,jakpodkreślaŻyłko,alenjestzarazemotwartyna
noweużycia,noweinterpretacje,pomnażającejegosferęznaczeń.Wrezultacie-
97
J.Łotman,B.Uspienski,Osemiotycznymmechanizmiekultury,przeł.J.Faryno,[w:]
E.Janus,M.R.Mayenowa(oprac.),Semiotykakultury,PIW,Warszawa1975,s.148.
98
Ю.Лотман,Кпроблеметипологиикультуры,nТрудыпознаковымсистемам”1967,
т.3,s.30-31.
99
Wiązaniepojęciakulturyzpamięciącharakterystycznejestdlabardzowielubadaczy.
Szerzejnatentematzob.M.Halbawachs,Społeczneramypamięci,przeł.M.Król,PWN,
Warszawa1969.
100
Por
.J.Łotman,B.Uspienski,dz.cyt.,s.150-151.
101
J.Łotman,Pamięćkultury,przeł.B.Żyłko,nAutograf”1990,nr2,s.4.
102
Por.J.Sławiński,Synchroniaidiachroniawprocesiehistorycznoliterackim,[w:]H.Mar-
kiewicz(oprac.),Problemyteoriiliteratury.Seria2,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,
Wrocław1987,s.271-286.
