Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CZĘŚĆTEORETYCZNA
mogłybypowstaćwinnymbiegużycia,niżnaszwłasny(tł.własne,James1950:
294–295).Jamesrozumiepojęciehonorudośćszeroko,wiążącjezpodporząd-
kowaniemsięsystemowigrupowychnorm.Pewnedziałaniajednostkarezerwu-
je,postępującwedługzsocjalizowanegopoczuciahonoru,jedyniedlawłasnej
grupy,natomiastnazewnątrzichnieuaktywnia.Złodziejnieokradainnego
złodzieja,zaśhazardzista,gardzącinnymizobowiązaniami,spłacadługwobec
innegohazardzisty(zob.James1950:295–296).Grupawymuszanajednostce
podejściekonformistycznewimięzasadlojalnościobowiązującychwkontak-
tachznią.Siłagrupyopartanastopniupowszechnejakceptacjinorm,które
wniejobowiązują,jestpowiązanazoczekiwaniamijednomyślnegostanowiska
jejczłonkówwobecokreślonegoproblemu(patrzCzapla,Chomczyński2007:
101).Jakjużwcześniejnadmieniłem,cenąodstąpieniaodspełnieniawymogu
jednościjestryzykowykluczeniazgrupyiizolacji.Jednostka,przebywającw
grupie,jestpoddanasocjalizacjinormwniejpanujących.Wchwilachszeroko
pojętegokryzysuujawniająsięonepodpostaciązbiorudyrektyw,swoistego
wzoruinterakcyjnego,którymnależysiękierować.
Naprocesualnyaspekt
5konstruowaniajaźnizwróciłuwagęCharlesHorton
Cooley.Jakwszelkieideeiideajaźnipochodzizkomunikacji.Tazaśjestproce-
semspołecznym(Hałas1994:21).Jaźńmacharakterkumulatywnyiopierasię
naempirycznymdoświadczaniurzeczywistościprzezczłowieka.Cooleypod-
kreślałdynamikęmechanizmunabywaniaokreślonejjaźniwkontaktachzoto-
czeniem.Jaźńwywodzisięzkomunikacji,stanowijejwytwór.ElżbietaHałas
zauważa,żeuczonywiązałumysłczłowiekazespołeczeństwem.Tozespołe-
czeństwawywodzisiswiąontologię.[…]umysłytakściślezesobąwspółdziała-
ją,iżjednostkiniemożnaodłączyćodtejcałościspołecznej.Umysłjednostki
kształtowanyjestwprocesiekomunikacjizinnymi(Hałas1994:18;por.także
Szacki2003:558;Bokszański1989:59–61).Wartowtymmiejscuzatrzymać
sięprzypojęciusamejkomunikacji,którąCooleyuważałzakluczowąwzapo-
znawaniuiinternalizowaniuprzezjednostkęistotyspołeczeństwa.Kreujeona
strukturęumysłuiosobowościczłowieka,spełniającrolępośredniczącąpomię-
dzygrupą,doktórejonnależy,animsamym.JanuszMuchapisze,żewedług
Cooley’anaturaludzkajestzespołemspołecznychcechczłowieka.Niemożesię
rozwijaćbezkomunikacji.Bezniejumysłpozostajewnienormalnyminieokre-
ślonymstanieaniludzkim,anizwierzęcym.Tostrukturakomunikacyjnaczyni
zjednostkiludzkiejczłonkazbiorowości(Mucha1992:61).Poprzezkomunika-
cjędochodzidosocjalizacji.Samąkomunikacjęuczonypojmowałbardzoszero-
ko,twierdząc,żejesttomechanizm,przezktóryistniejąirozwijająsięludzkie
stosunki–ogółsymboliludzkiegoumysłuwrazześrodkamiichprzekazywania
5ZdaniemBokszańskiego,CooleywznaczniemniejszymstopniuniżJames,podkreślałpro-
cesualnywymiarjaźni.
