Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Podstawowepojęciaidefinicje
Katastrofaminaturalnymipowodującymiszkodyinteresująsięnaukowcy,prak-
tycyiekspercizwieludyscyplinnaukowych.Zauważasięwostatnichlatachwzmo-
żonywzrostzainteresowaniaekonomistówmetodamiestymowaniaorazpomiaru
wpływukatastrofnaspołeczno-gospodarczyrozwójregionalny,wysokośćpoten-
cjalnychszkódspowodowanychkatastrofamiiryzykowystąpieniatychkatastrof.
Poszukujesięmetodszacowaniakosztów,abypomócrządomstworzyćinstrumen-
typrewencjiilikwidacjiszkód[ISDR2002].
Zewzględunato,żeproblemkatastrofleżywkręguzainteresowańwieludys-
cyplinnaukowych,terminologiazwiązanaztymzagadnieniemniejestjednoznacz-
na.Wliteraturzeprzedmiotumożnaspotkaćtrzystosowanenaogółzamiennie
pojęcia,któreokreślajązjawiskanaturalnepowodująceszkody:katastrofynatural-
ne,klęskiżywiołoweorazzagrożenianaturalne.Sątopojęcia,którychznaczenia
wpewnymstopniusiępokrywają,aleniesąonejednoznaczne.
Katastrofanaturalnadefiniowanajestjakonieodwracalnazmianastanu(struk-
turyifunkcji)systemuwstosunkudosytuacjipoprzedzającejtęzmianęwwyniku
nagłychlubdługotrwałychipowolnychzmiankumulującychsięwczasieparame-
trówsterowania[Lisowski1993].Ocena,czyzmianastanusystemudajepozytywne
czynegatywneskutki,dokonywanajestprzezużytkownikategosystemu.Naprzy-
kładjeżelidojdziedowezbraniarzekinadanymobszarze,tomożebyćtozjawisko
zeskutkiemnegatywnym,ponieważspowodujestraty,leczrównocześniemożedać
skutkipozytywnewpostaciużyźnienianadbrzeżnychpól.Nowystansystemujest
charakteryzowanyprzezzmienne,któreswymiwartościamiodbiegająznacznieod
wartościprzeciętnychcharakteryzującychstansystemuprzedkatastrofą.Wzwiąz-
kuztymzjawiska,którepowodująszkodymaterialneiniematerialne,sąrównież
nazywanezjawiskamiekstremalnymi.
Zdarzeniaekstremalnewzależnościodrozmiarupowstałychszkóddzieląsię
nawypadkilubkatastrofy.Podejmowanesąlicznepróbyzdefiniowaniauniwer-
salnegokryterium,którebędziemogłobyćpodstawądookreślenia,czydanezda-
rzenieekstremalnemożnauznaćzakatastrofę.Wporównaniachmiędzynarodo-
wychnajczęściejużywasiękryteriumwpostaciliczbyofiarśmiertelnych(ponad
10osób),liczbyosóbrannych(ponad100),wysokościstratmaterialnych(ponad
1000000dol.)lubfaktuudzieleniapomocymiędzynarodowej[Berz1999].
Pojęcieklęskiżywiołowejzwracauwagęnaniecoinneaspektyzagadnienia.We-
długUstawyostanieklęskiżywiołowejzdnia18kwietnia2002r.(Dz.U.z2002r.,
nr62,poz.558,nr74,poz.676)mianemklęskiżywiołowejokreślamy„katastrofę
naturalnąlubawariętechniczną,którychskutkizagrażajążyciulubzdrowiudużej
liczbyosób,mieniuwwielkichrozmiarachalbośrodowiskunaznacznychobsza-
rach,apomociochronamogąbyćskuteczniepodjętetylkoprzyzastosowaniunad-
zwyczajnychśrodków,wewspółdziałaniuróżnychorganówiinstytucjiorazspe-
cjalistycznychsłużbiformacjidziałającychpodjednolitymkierownictwem”
.Zkolei
katastrofanaturalnawedługtejustawyto„zdarzeniezwiązanezdziałaniemsiłna-
17
