Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Podstawowepojęciaidefinicje
nostkę.Przyokreślonejwielkościkonsumpcjidobralubusługikonsumentczerpie
określonąkorzyść,zadowolenie.Gdyzwiększykonsumpcjęojednostkę,ogólna
użytecznośćsięzmieni.Użytecznośćkrańcowatoróżnicapomiędzyużyteczno-
ściąuzyskanąpozwiększeniukonsumpcjiaużytecznościąbazową,czyliuzyskaną
przedzwiększeniemkonsumpcji[Beggiin.2014].
Stosującpewnegorodzajuuproszczenieorazodpowiedniekryterium,dobra
wrzeczywistościekonomicznejdzielisięnadwarodzaje:prywatneipubliczne.
Dobraprywatnecharakteryzująsiędwiemapodstawowymicechami-rywaliza-
cjąwkonsumpcjiorazwyłącznościąposiadaniaiużytkowania.Rywalizacjawkon-
sumpcjioznacza,żekonsumpcjadanegodobraprzezdanąjednostkęuniemożliwia
(lubistotnieutrudnia)jegokonsumpcjęprzezinnąjednostkę.Doskonaleprywatne
dobromatęcechę,np.domczysamochód.Wyłącznośćposiadaniaiużywaniaozna-
cza,żejednostkabędącawłaścicielemdanegodobrakontrolujejegowykorzystanie.
Doskonaleprywatnedobromarównieżcechęzupełnejwyłączności,np.samochód
jestdobremprywatnym,ponieważkiedyktośgoużytkuje(np.prowadzi),niemoże
tegorobićniktinny(rywalizacjakonsumpcji),orazdlatego,żekiedyktośgoposia-
da,toondecyduje,jakgobędzieużytkował(wyłącznośćposiadaniaiużywania)
[Hoppe1989].Powódźstanowizagrożeniedladóbrprywatnych.
Wliteraturzeświatowejdotyczącejekonomiisektorapublicznegoznajdujesię
wieledefinicjidobrapublicznegoowęższymlubszerszymzakresie.Kategoriado-
brapublicznegomapodstawoweznaczeniedlanaukiofinansachpublicznych.Po-
trzebaistnieniadóbrpublicznychjestprzyczynąpowstaniafunduszypublicznych,
którychcelemjestsfinansowanieprocesutworzeniatychdóbr[Kargol-Wasiluk
2008].JednazdefinicjidobrapublicznegoautorstwaR.HolcombeIa[2005]określa
dobropublicznejakodobromającedwiecechy.Pierwsząznichjestnierywaliza-
cyjnośćcharakteryzującasiętym,żedobromożebyćkonsumowaneprzezdodat-
kowegokonsumentabezponoszeniadodatkowychkosztów.Drugacechatonie-
wykluczalnośćpowodująca,żeposzczególnikonsumenciniemogąbyćwykluczeni
zkonsumpcjidanegodobrapublicznego.Istnieniedóbrpublicznychmożnawiązać
zkategoriąwystępowaniapotrzebzbiorowych.Przykładamitakichpotrzebsą:
obronanarodowa,administracjapubliczna,ochronasanitarna,korzystaniezdróg
publicznych,bezpieczeństwopubliczne,oświetlenieulicitp.Wramachszeroko
rozumianegobezpieczeństwapublicznegomieścisiępotrzebazwiązanazezjawi-
skiempowodzi,amianowicieochronaprzeciwpowodziowa.Wszystkieprzedsta-
wionepotrzebymającharakterystycznącechę-ichodbiorcąjestcałespołeczeń-
stwolubgrupaosób.Dobrapublicznefinansowanesązdochodówbudżetowych
(podatkowych)państwaiwysokośćpodatkówpłaconychprzezindywidulanego
konsumentaniemaznaczenia.Możezdarzyćsięsytuacja,żejednostkaniepłacipo-
datków,akonsumujedobropubliczne[Gunning2001].Wceluzaspokojeniazbio-
rowych(społecznych)potrzebpowstaładużaliczbadóbriusługtemusłużących.
Obszernąlistędóbriusługużytkuzbiorowego(społecznego)dostarczanychprzez
19
