Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁI
Mechanizmukształtowaniasiędomenypublicznej,podobniejaksposób
powstania,istota,charakterizakreskompetencjipaństw,wramachktórych
owesprawysąprowadzone,stanowiodwiekówprzedmiotzróżnicowanych
interpretacjiiocen.Obokkoncepcjiteistycznych(św.TomaszzAkwinu)
czyujęćwykorzystującychanalogieorganiczne–zakładającychspecjalizację
częściskładowychspołecznościikoniecznośćnadrzędnegostatusucałości
(wtympaństwa)wobecczęściskładowych,możnateżznaleźćujęciaopar-
tenateoriipodbojurządzonychprzezrządzących(L.Gumplowicz)lub
teżnamodeludychotomicznymzakładającymaktywnośćpaństwanarzecz
urzeczywistnieniainteresówjednejzczęściskładowychstrukturyspołecznej
(często,jaknp.wmarksizmie,sątoujęcianacechowaneideologicznie).
Występująteżujęcia,wktórychistotąicelemfunkcjonowaniapaństwajest
roztropnerealizowaniewspólnegodobraobywateli(uJ.-J.Rousseauopar-
tenakoncepcjiumowyspołecznej),czyteżujęciazwiązanezkoncepcją
pomocniczości,zakładające,żeroląpaństwajestskutecznezaspokajanie
potrzeb,którychrealizacjaniejestmożliwawramachsamodzielnychdziałań
poszczególnychobywateliczyróżnorodnychgrupistrukturpośrednich,przy
jednoczesnympowstrzymaniusięodingerencjiwsfery,wktórychaktywność
państwaniejestniezbędna.Odrębnąpróbąodpowiedzinapytanieoprzyczy-
nypowstaniapaństwasąkoncepcjepsychologiczne,któreakcentująpotrzeby
ludzkiezwiązanezoczekiwaniemładuwstosunkachpodległościmiędzy
ludźmi.
Owozróżnicowaniekoncepcjiteoretycznychmaswojeprzełożeniena
sposóbopisywaniagranicsferypublicznej,wktórejuzasadnionaidopusz-
czalnajestaktywnośćadministracjipublicznej.Wujęciuhistorycznym,atakże
współcześnie–wperspektywieporównawczej–możnamówićowieluróżnych
modelachfunkcjonowaniadomenypublicznej.Zasadniczywpływnatomiał
procesrozwojupaństw–odimperiówstarożytnegoWschodu,greckiego
polis,ImperiumRzymskiego,przezpaństwafeudalne,popaństwanowo-
żytne.Wtymkontekścienależyteżpodkreślićutrzymującesiędodnia
dzisiejszegozróżnicowanieustrojowepaństw–natotalitarne,autorytarne
idemokratyczne.Jednaknatymniekoniecróżnic,gdyżwramachposzcze-
gólnychmodeliustrojowychpaństwsytuacjawobszarzesprawpublicznych
równieżniejestjednorodna.Przycałościowejanaliziesystemuadministracji
publicznejwdanymkrajuniezbędnejestwięcodniesieniesiędokoncepcji
doktrynalnych,którewspółcześniekształtująsferęsprawpublicznychiktóre
wywierałynaniąszczególniedużywpływwprzeszłości.Wtymkontekście
trzebasięzgodzićzopinią,żeHjednąznajbardziejcharakterystycznychcech
współczesnegopaństwajestzacieraniesięgranicmiędzytym,coprywatne,
itym,copubliczne”(Peters1999,s.33).
