Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14OŁUKASZKSIĄŻYK
kowoeuropejskitematdozachodnioeuropejskiejiamerykańskiejde-
baty,wywołałtakżepolemicznąburzę,doktórejw1985rokuartyku-
łemDlaczegoKunderamylisięcodoDostojewskiegoprzyłączyłsięBrodski.
BezpośredniąprzyczynąwystąpieniaBrodskiegobyłinny,takżeopubli-
kowanywflTheNewYorkReviewofBooks”w1985roku,alenapisany
w1981,esejKunderyzatytułowanyWstępdowariacji,wktórymczeski
powieściopisarzdeklarowałuwielbieniedlaKubusiaFatalistyDiderota
(esejstaniesiępóźniejwstępemdosztukiKunderyKubuśijegoPan,
hołdwtrzechaktachdlaDenisaDiderota)i–naprzeciwległymbiegu-
nie–niechęćdoDostojewskiego.OdautoraBiesówczeskiegopisarza
fl[o]dpychał(ś)światprzesadnychgestów,ciemnychgłębin,agre-
sywnejsentymentalności”,czyliflklimatjegoksiążek;świat,wktórym
wszystkostajeuczuciem;inaczejmówiąc:wktórymuczuciezostaje
wyniesionedorzęduwartościiprawdy”2.ZdaniemKundery,ustano-
wieniezuczuciowościkryteriumprawdyiusprawiedliwieniadlapostę-
powaniajestniezwyklegroźne,bowiem:flNajszlachetniejszeuczucia
narodowegotowesąusprawiedliwiaćnajgorszepotworności;izpiersią
przepełnionąlirycznymiuczuciamiczłowiekdopuszczasięplugastw
wświęteimięmiłości”3.WedługautoraŻartu,zastąpienieracjonalno-
ściprzezuczuciowośćjestcechąswoiścierosyjskąiwynikaztego,że
Rosjiobcyjestduchrenesansu,czyliflduchrozumuiwątpienia,gry
iwzględnościludzkichrzeczy”4,patronującykulturzeZachodu.Przed-
stawicielemtakiejRosji,azatemWschodu,jestdlaKunderyzarówno
Dostojewski,jakiradzieckiżołnierzbiorącyudziałwokupacjiCzecho-
słowacjiw1968roku,którypozatrzymaniuiprzeszukaniusamochodu
pisarzazapytałgo:fl»Jaksiępanczuje?«,»Jakiesąpańskieuczucia?«(ś)
»Towszystkojestwielkimnieporozumieniem.Alewszystkosięułoży.
Musipanwiedzieć,żemykochamyCzechów.KochamyWas!«”5Tamiło-
snadeklaracja–jaktoująłKundera–oficerawojskokupacyjnychjest,
2M.Kundera,Wprowadzeniedowariacji,[w:]tegoż,KubuśijegoPan.Hołdwtrzech
aktachdlaDenisaDiderota,tłum.M.Bieńczyk,Warszawa2000,s.7–8.
3Tamże,s.8.
4Tamże,s.9.
5Tamże,s.8.
