Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
LITERATURAAPRAWO
IKULTURAPRAWNA–ZAGADNIENIA
METODOLOGICZNE
Wdziewiętnastowiecznejnauceprawaistniałowielesposobówjegorozumie-
nia,którebrałypoduwagęzarównokonotacjefilozoficzne,jakikonsekwencje
jegofunkcjonowaniawhistorycznychiobowiązującychaktachprawnych1.Nako-
niecznośćuwzględnieniawieluperspektywwedukacjiprawniczejzwracałuwagę
galicyjskiteoretykihistorykprawaAntoniZygmuntHelcel:
Wrysiefilozofiiprawa,odktóregodlategozacząćnależy,iżprawoznaturyswojejjest
czymśduchowym,niezaśmateriąlubprostymdoświadczeniem–powinnościąbędzie
wpasmiejednostajnymciąglezsiebiewywodzonychcorazdalszychpojęć,wykazać,
ilemożności,wszystkiewłaściweprawaprywatnegoipospolitego[tzn.państwowego–
K.W.]stanowiska:wrysiezaśhistoriiprawa,wykazaćteżsamemomentywrzeczywi-
stościsięobjawiające:atozezwróceniemszczególnejuwaginazwykłeposzkołach
wykładyhistorycznerzymskiego,kościelnego,ojczystego,iwteraźniejszościobowią-
zującegoprawa2.
Filozofiaihistoria–próbyobiektywizacjiorazosadzeniapodstawowychpojęć
wkonkretnejrzeczywistościhistorycznej–stanowiływięcdlaHelcelapodstawową
dychotomięipodstawęnaukiprawa.Podobnerozróżnieniapojawiłysięw21tomie
pierwszejedycjiencyklopediiOrgelbranda,gdziezamieszczonotrójdzielnądefini-
cjęprawawyróżniającąjurysprudencję(flwprawapraktycznawykładaniapraworaz
ichzastosowaniadowszelkichprzedstawiającychsięwypadków”3),prawodawstwo
1Dziewiętnastowieczniprawoznawcy,tacyjakWacławAleksanderMaciejowskiorazJoachim
Lelewel,zajmowalisięwdużejmierzebadaniempoczątkówprawodawstwasłowiańskiegonazie-
miachpolskich.
2A.Z.Helcel,Ryssystemuumiejętnościprawazewzględemnategoczesnewykładyczęścijego
wUniwersytetach,flKwartalnikNaukowy”1935,t.1,s.303–304.
3S.OrgelbrandaEncyklopediaPowszechna,t.21,Warszawa1859,s.521.
