Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1uEfekt„tapetyakustycznej”jakostrategianadawcy
wdoskonałysposóbilustrujątzw.krzyweizofoniczne.Przykładowodladźwięku
oczęstotliwości1000Hzprógsłyszalności(dolnyprógspostrzeganiaokreślającynaj-
mniejsząwartośćnatężeniadźwiękukoniecznądojegousłyszenia)wynosi10-12Wlm2,
cojestrównepoziomowinatężenia0dBiodpowiadapoziomowigłośności0fonów.
Zkoleigórnypróg(określanyprogiembólulubteżprogiemsłyszeniabolesnego)
wyznaczonyjestprzeznajmniejsząwartośćnatężeniadźwięku,przyktórejpowstaje
wrażeniebólu.Przykładowo,dla1000Hztook.1Wlm2,coodpowiadapoziomowi
natężenia120dBipoziomowigłośności120fonów(zob.Miśkiewicz2002,Moore
1999,Ozimek2002).Prógspostrzeganiawyznaczawięcbiologicznągranicę,która
dlakażdegoczłowiekamożeprzyjmowaćróżnewartości,aleoczywiściewielkości
fizyczneodzwierciedlająceintensywnośćdanegobodźcamieszcząsięwgranicach
specyficznychdlagatunkuludzkiego.
Bodźce,któreprzekraczająprógabsolutny,sąprzetwarzaneprzezczłowieka
zróżnymudziałemświadomościiuwagi,cowdoskonałysposóbilustrujeklasyfi-
kacjabodźcówprzedstawionaprzezKatarzynęStasiukiDominikęMaison(2014).
Wproponowanejtypologiibodźcówzmysłowychautorkiodwołująsiędobadańzza-
kresupsychologiiemocji(Zajonc1984)orazpoznaniaspołecznego(ang.socialcog-
nition),azwłaszczadoproblematykitzw.procesówautomatycznych(Bargh1996)
ipostawutajonych(GreenwaldiBanaji1995).ZdaniemStasiukiMaisonbadaniate
[ś]zmieniływizjęczłowiekanaukowcaobecnąwpsychologiijeszczewlatach50.
XXw.Zamiasttegocorazwięcejmówisięoczłowiekuwkontekściejegonieracjonal-
ności(StasiukiMaison2014:29).
Autorkiwyróżniajądwiezasadniczegrupybodźców.Pierwsząstanowiątzw.
bodźcejawne,któresądostatecznieintensywne,abyczłowiekmógłjeprzetwarzać
wsposóbświadomy.Drugagrupatotzw.bodźceutajone(zwanerównieżbodźca-
miukrytymi),wśródktórychwyróżnionobodźcepodprogowe(określanemianem
bodźcówsubliminalnych)orazbodźceperyferyczne.Szczególniezagadkowągrupę
stanowiąbodźceukryte.Jakzaznaczająautorki,bodźcepodprogowesą
[ś]dostateczniesilne,żebyprzekroczyćtzw.prógspostrzegania,alezbytsłabe,
żebyjeświadomiedostrzec(Dijksterhuis,AartsiSmith2005),a[ś]bodźcepery-
feryczne-które,mimożemożnajeświadomiedostrzec,pozostająniezauważone
(StasiukiMaison2014:106).
Punktemodniesieniajestwięcwtymprzypadkutzw.prógświadomegospo-
strzegania-przekroczonywprzypadkubodźcówperyferycznych,alenieosiągalny
przezbodźcesubliminalne.Problematykatzw.percepcjipodprogowejodwielu
dekadstanowiprzedmiotlicznychbadańempirycznych.Wartoprzypomnieć,iżdys-
kusjęzapoczątkowałw1957rokuamerykańskibadaczmarketingu,JamesVicary,
