Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1uEfekt„tapetyakustycznej”jakostrategianadawcy
Autorkiwyjaśniają,
[ś]wprzypadkubodźcówperyferycznychograniczeniewdocieraniudoświadomo-
ściwynikazfunkcjonowaniauwagi-ztego,czykoncentrujemynasząuwagęnadanym
bodźcuipojawiasięonwcentralnympoluuwagi,czyteżniekoncentrujemyiwtedy
bodziecpojawiasięwperyferycznympoluuwagi(StasiukiMaison2014:117).
Wkażdymprzypadkukluczowąrolęodgrywająpoziomkoncentracji(wyrażony
poziomemuwagi),którydecydujeomiejscubodźcawpoluuwagi(peryferycznym
bądźcentralnym,zob.Juola2016),orazprocesyselekcji.Mechanizmselekcjiodkilku-
dziesięciulatstanowiprzedmiotlicznychidynamicznierozwijającychsiębadań
psychologicznych.Terminnselektywność”(ang.selectivity)oznaczanzróżnicowanie
wzakresiesposobuprzetwarzaniainformacji,pochodzącychzwieluźródeł”(Nęcka
iin.2020:168).Badaczezgodniezauważają,dozmysłówczłowiekadocieraogro-
mnaliczbabodźców,którawielokrotnieprzewyższamożliwościichprzetworzenia,
dlatego,główniezewzględówadaptacyjnych,nludzkiumysł,próbującprzystoso-
waćsiędozatłoczonegoinformacjamiśrodowiska,wykształciłmechanizmyselekcjo-
nującenapływającedaneisposobyichprzetwarzania”(StasiukiMaison2014:86).
Jednymzważniejszychaspektówjestwtymkontekściekwestiaselekcjiźródłainfor-
macji(Broadbent1958).Dotyczyonatego,kiedy,gdzieiwjakisposóbdochodzi
dowyborubodźcówważnych(sygnały)wedługprzyjętejzasadyselekcji,przyjedno-
czesnymodrzuceniuinformacjinieważnych(szum)izakłócających(dystraktory).
Wprzypadkuuwagisłuchowejciekawymprzykłademfunkcjonowaniamechaniz-
muselekcjiźródłainformacjijesttzw.efektprzyjęciatowarzyskiego(ang.coctail
partyphenomenon).ColinCherry(1953)jakopierwszyzwróciłuwagęnafakt,żepod-
czasgłośnegoprzyjęciazdużąliczbąuczestnikówdanajednostkaniesłyszywięk-
szościwypowiedzi,leczkoncentrujesięnasłowachmówionychprzezosoby,które
najbliżej.Zdaniembadaczagłosywtlecharakteryzująsiędośćdużąintensyw-
nością,awięcwnormalnychwarunkachakustycznychpowinnyznaleźćsięwpolu
uwagi,jednakoneaktywnieignorowane.WedługCherry)egonatejpodstawie
możnawysnućwniosek,mechanizmselektywnościuwagiumożliwiatłumienie
znaczącejczęścistymulacji.Wefekciepojawiasięmiejscedlaczęścirelatywniemniej-
szej,alezpewnychpowodówważniejszej.Obserwacjatastałasięprzyczynkiemdo
wielubadańeksperymentalnychprowadzonychwwarunkachlaboratoryjnych,pod-
czasktórychuczestnicyodbieralidwaróżnekomunikatyjednocześnie(pojednym
dokażdegoucha).Zadaniemsłuchaczybyłoskoncentrowaniesięnajednymprzeka-
ziewerbalnymicałkowiteignorowaniedrugiego.Okazałosię,żebadanizpowo-
dzeniemodtworzyliważnyprzekaz,aleniebyliwstanieodpowiedziećnajakiekol-
wiekpytaniadotyczącesemantycznych(treściowych)aspektówdrugiegoprzekazu.
Zmianyzauważoneprzezsłuchaczydotyczyłyjedyniepewnychfizycznychaspek-
tówignorowanegokomunikatunp.zmianypłcispikeraczytonuwypowiedzi.