Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1u1uPomiędzysłuchaniemasłyszeniem-typologiabodźcówsłuchowycharodzaje…
29
Todziękimechanizmowiselekcjiczłowiekjestwstaniewykonywaćwiększość
codziennychczynności,pomimoobecnościlicznych,konkurencyjnychbodźców
(Falkowski,MaruszewskiiNęcka2008).Jednocześnie,jakpodkreślająbadacze,njeśli
cośjestprzedmiotemświadomegodoznania,musiałobyćwcześniejpoddanesku-
tecznejibardzosurowejselekcjizestronyuwagi”(Nęckaiin.2020:168).Wtym
kontekściepojawiasiępytaniedotycząceczynnikówwpływającychnaoddzielanie
informacjiważnychodnieważnych,cowiążesięzkolejnąfunkcjąuwagi,któraod-
powiadazaukierunkowanieprocesówpoznawczych.Badaczepodkreślają,uwaga
wspieraproceszbieraniainformacjiniezbędnychzpunktuwidzeniatworzenia
strukturwiedzyiregulacjizachowania.Ponadtoumożliwiaposzukiwanieinforma-
cji,któremogąsięprzydaćwrozwiązywaniudanegoproblemu.Wartozauważyć,
informacjemogązostaćuznanezaważnezarównozewzględunacechyfizyczne
bodźca,jakinanowość,zgodnośćzpierwotnymkontekstemsytuacyjnymoraz
zewzględunazwiązekzwykonywanymdziałaniem.
Ukierunkowanieprocesówpoznawczychściślewiążesięzrozróżnieniemna
uwagęintensywnąiekstensywną.Pierwszyrodzajcharakteryzujewąskizakres,
którypozwalanagłębokieprzetwarzanieinformacjibędącychwjejzasięgu.Uwagę
ekstensywnącechujenatomiastszerokizakres,aprzetwarzaniedostępnychinfor-
macjiodbywasięwdośćpłytkisposób(Maruszewski2001).
Uwagaokreślarównieżwielkośćwykorzystywanychzasobówpoznawczych,
poświęcanychnarealizacjęróżnychzadań,awięcdecydujeoilościenergiipsy-
chicznejprzeznaczonejnawykonaniedanegozadania.Zasadniczymkryteriumjest
wtymkontekściestopieńjegoważności,stopieńtrudności,jakrównieżwielkość
zasobówpoznawczych,jakimidysponujedanajednostka.Znaczeniemarównież
stopieńprzeuczeniadanegozadania(tzw.stopieńautomatyzacji).Zachodzizależ-
nośćpolegającanatym,żewięcejenergiiodbiorcaprzeznaczanawykonaniezadań
ważnych,ocenaważnościwykonywanegozadaniadokonujesięzaśnapodstawie
ocenynapięciaemocjonalnegopojawiającegosięwkontekściewykonywaniadane-
gozadania.Kolejnafunkcjauwagidotyczyproblematykikontroliczynnościwykony-
wanychwtymsamymczasie.Wówczasroląuwagijestpodtrzymywaniezaangażowa-
niapoznawczego(Maruszewski2001).Kluczowymaspektemjestwtymkontekście
tzw.podzielnośćuwagi,awięcmożliwośćjejkoncentracjinadwóchźródłachinfor-
macjilubichwiększejliczbie.JakzauważająEdwardNęcka,JarosławOrzechowski,
BłażejSzymuraiSzymonWichary:
[z]jawiskopodzielnościuwaginakazujepostawićpytanieowymagania,stawiane
mechanizmomuwagiselektywnejwzwiązkuzkoniecznościądzieleniajejnakonku-
rencyjnezadania,aprzeztorównoległegokontrolowaniawięcejniżjednegoprocesu
przetwarzaniadanych(Kahneman1973).Podstawowymproblemembadawczymwza-
kresiepodzielnościuwagijestpytanieoto,czyuwagamożewpewnychwarunkach
funkcjonowaćjakozestawniezależnychmodułówselekcyjnych[ś].Jeślibytakbyło,