Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIV
Wstępdowydaniapolskiego
rzeczysamych,niemożemytegowypowiedzieć,ajedyniewy-
razićpośrednio-niezapomocąjęzykafilozofii,leczsztuki21.
CzytającBergsona,widzimy,żefilozofiaKantastaletowa-
rzyszyłajegopismomjakopunktodniesienia.Niepowinno
todziwić,zważywszynaówczesnąpopularnośćkantyzmu,
równieżweFrancji,gdziestanowiłonpodstawęskierowanej
antypozytywistyczniefilozofiinauki.Obokwątkówkantow-
skichwartoteżwskazaćnawątkikartezjańskie,acozatym
idzie-augustiańskie,biorącpoduwagęistotnywpływ,jakina
filozofięKartezjuszawywarłamyślśw.Augustyna.Wzasa-
dziejużgłównaideabergsonizmu-przekonanieomożliwości
bezpośredniegodoświadczeniarzeczywistościwgłębiwłasnej
jaźni-wyraźnienawiązujedoKartezjusza22.Podobniejakdla
autoraMedytacji(awcześniejdlaautoraWyznań),dlaBergsona
naszejajesttym,coostajesiępowszelkichredukcjachizabie-
gachdokonywanychzapomocąmetodycznegosceptycyzmu;
jesttym,czegoniedasięanizawiesić,anizrelatywizować,ani
unieważnićradykalnymiargumentamiwrodzajumalingénie.
JednakdlaKartezjusza,podobniejakpóźniejdlaHusserla,po-
dróżwgłąbświadomościoznaczazarazemodrywaniesięod
świata,kuktóremutrzebabędziepóźniejprzerzucićpoznawczy
most-co,jakwiemy,niezawszekończysiępowodzeniem.
Myślącejastajesiętuczymśwrodzajuduchowegoatomu
lubraczejmentalnegomikroświata,złożonegozcząstekele-
mentarnychwrodzajuideiorazichgłębokiejstruktury,która
obejmujeaktyumożliwiającepóźniejszekonstytuowanierze-
czyjakoprzedmiotów„zwykłego”poznania.Natomiastdla
Bergsonanaszajaźń,nietylemyślące,ileczująceiżyjąceja,
21
NatematzwiązkówBergsonazKantemzob.M.Barthélemy-Madaule,
BergsonadversairedeKant,PUF,Paris1966;A.Panero,Kant,précurseur
manquédeBergson?,„RevuePhilosophiquedelaFranceetdel’Etranger”
2008,t.133,nr2,s.133-145.
22
Por.A.deLattre,PerceptionetréflexionchezDescartesetBergson,,,Les
EtudesPhilosophiques”1972,nr2,s.179-199.
