Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Dlaczegolos?Impresjewprowadzające
15
próbującpoprzezignorowanieuczynićjenieważnyminieistotnymdla
analizyludzkiegobytowania.Przywróceniegojestjednymzgłównych
celówniniejszegoopracowania.
Idealosurozumianegojakoniezależnyodczłowiekageneratorkształ-
tujegożyciapowstaławstarożytności,ajejobecnośćpoświadczały
mitologia,religia,praktykiwróżbiarskie,aletakżeliteratura,sztukaifi-
lozofia.Chrześcijaństwodokonałogłębokiejreinterpretacjitegopojęcia,
wpisującwnienowesensyiznaczenia.Losstawałsięprzeznaczeniem,
określanymprzezOpatrznośćirealizowanymprzezłaskę,uzdrawiającą
itwórczowpływającąnawolnośćczłowieka.Ideapredestynacjiobecna
wteologiichrześcijańskiejodśw.Augustyna,aradykalniewzmocniona
przezprotestanckiereformyXVIwieku,wskazywałananieprzemijają-
cąsiłęideipredeterminacjibieguludzkiegożycia3.Ajednakidealosu
stawałasięcorazbardziejobcamyśleniufilozoficznemu.Generalnie
jednaktoprzedewszystkimduchepokioświeceniazaciążyłnegatywnie
nadmożliwościąuprawianiafilozofiiludzkiegolosuiponiekądokreślił
wyżejzasygnalizowanenegatywnewobectejkategoriistanowiskano-
wożytnychfilozofów.Trudnowszakniezgodzićsięzuwagą,żeBśmiech
WolteraiDiderotawyrzuciłpojęcieprzeznaczenia(losu)pozagranice
racjonalności.Umieściłjewdziedziniehistorycznychprzesądówludz-
kiegoumysłu,któreczłowiekoświeconyodrzuca”4.Dodajmy,żeów
śmiechdotyczyłpewnejtylkokonkretyzacjiideilosujakoprzeznacze-
nia,zgóryzapisanegoplanurealizującegosięnazasadziekonieczności.
Wmiędzyczasiejednakodrzuciliśmyformęczłowiekaoświeconego,dziś
raczejuśmiechającsięzdużądoząironii-słusznieczynie-nadfun-
damentalnymiideamioświecenia,więcmożeówoświeconyśmiechnad
losemmocnosięzdezaktualizował?Czyżpostmodernizmniewybuch-
nąłgromkimśmiechemnadideamioświecenia,nierzadkouznawanymi
współcześniezaprzesądy,niezależnieodstosunkudopostmodernizmu
ijegoewentualnychprzezwyciężeń?Śmiechtobardzozawodnyargu-
mentfilozoficzny,choćnierzadkobardzoskutecznydziękiswejniemałej
perswazyjności.Wartoteżzauważyć,żeoświecenieposzłowkierunku
radykalnejreinterpretacjipojęciaBlos”,zachowującjednakjakieśjego
istotowesensyiznaczenia,wydobywającbyćmożenoweiwdotychcza-
3Por.JeżeliBógistnieje…Wolnośćczłowiekaahipotezateistyczna.Wybórtekstów,
red.A.P.Stefańczyk,TNKUL,Lublin2018.Tomzawierakomentarzeiprzekładyklasycz-
nychtekstówdotyczącychsygnalizowanejwtytuleproblematyki.
4H.Buczyńska-Garewicz,Człowiekwobeclosu,Universitas,Kraków2010,s.23.Ida-
lej:BŻart,ironia,parodia,drwina,śmiechiimpodobne-tonarzędzia,jakimisięposłużo-
no,byuwolnićumysłodwiarywprzeznaczenieciążącenadczłowiekiemiświatem”.
