Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
opinięwmemorialeSkryptpodanyodJegoMościPanaKrakowskiego[...]na
sejmiezstronyzatrzymaniawporządkuKozaków.Byłzwolennikiemrozwią-
zańradykalnych.Proponowałwięc,bycałastarszyznakozackaskładałasię
zeszlachty,anajejczelestałkomisarzkrólewskirezydującywTrechtymi-
rowie,podlegającybezpośredniohetmanowiwielkiemukoronnemu.Prócz
tegoporządkustrzecmiałaośmiusetosobowagwardiaopłacanaprzezRzecz-
pospolitąorazsiedmiusetżołnierzystanowiącychgarnizonKudaku.Byłato
forteczkanaprawymbrzeguDniepru,leżącawpobliżuSiczyZaporoskiej,
zniszczonaw1635rokuprzezKozakówIwanaSulimy,którąterazpospiesz-
nieodbudowywanokosztemdwudziestutysięcyzłotych.
Podkonieckwietniasejmuchwaliłdwiekonstytucje:ObronaUkrainy
iOrdynacjaWojskaZaporoskiegoregestrowegowsłużbieRzeczypospolitejbę-
dącego.Drugaznichzawierałastanowczesformułowania:
Lubotojestnaszeszczególnewsprawowaniupaństwtychprag-
nienieszukaćtakichokazji,wktórychbydoznawalizawszewierni
poddaninaszejłaskikrólewskiej,lecziżswawolakozackataksiębar-
dzowyuzdała,żeteżuskramiąjącją,przyszłowojskonaszeiRzeczy-
pospolitejprzeciwkonimruszyćiwalkęznimistoczyć.Agdyzazda-
rzeniemBoskim,jakowszystkichwojskzastępówPana,pogromiw-
szyjeiporaziwszy,odRzeczypospolitejwisząceniebezpieczeństwo
odwróciwszy
,wszelkietedydawneichprawa,starszeństwo,preroga-
tywy,dochodyiinszegodnościprzezwierneposługiichprzodków
naszychnabyte,aterazprzeztęrebelięstracone,nawieczneczasy
imodejmujemy,chcącmiećtych,którychlosywojnyżywychzosta-
wiłyzawchłopyobróconepospólstwo[podkr.—W.A.S.]
2
.
Rejestrustalononasześćtysięcy,wyznaczonokomisarzydooznacze-
niaterytorium,gdziemiałyistniećszczątkowe„wolności”kozackie,miesz-
kańcommiastzabronionokontaktowaniasięzKozakami,anastępniedość
wiernieskopiowanogłównezałożeniaprojektuKoniecpolskiego.
JedyniesetnicyiatamanimoglibyćpowoływanispośródKozaków,lecz
„dobrzenamiRzeczypospolitejzasłużonychiludzirycerskich”.Nakoniec
stwierdzono:
2
VoluminaLegum,t.3,Petersburg1859,s.440.
13
