Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Potrzeba"filozofowania”zpewnościąnasilasięwrazzupływemlat,abli-
skośćśmiercizmieniapotrzebęwswegorodzajuprzymus.Jednakanaliza
przypadkowychianonimowychwypowiedziludziznajdującychsięwtakiej
właśniesytuacjigranicznejodsłaniapodstawowetrudnościwformułowaniu
osobistegopożegnaniazeświatem,obnażanieporadnośćwysiłkóworazmize-
rięefektów,niemożnośćprzekroczenianiewyrażalnościcierpienia,bólu,ciele-
snegoiduchowegorozpadu.WspisanychprzezWojciechaSzczawińskiego
Myślachprzykońcudrogi,książcerejestrującejprzedśmiertnewypowiedzi
anonimowychpacjentówhospicjum,odnaleźćmożnaoskarżeniaookrucień-
stwo,skierowanewobecsiłwyższych,przeplatającesię–częstowobrębie
jednejwypowiedzi–zbłaganiemołaskę,cudniemożliwegowybawieniaod
śmierci
3
.Podsumowaniewłasnegożyciaograniczasięzregułydowypowie-
dzeniaprzekonańojegobezsensie,czasemocierającychsięoabsurd:"Patrz,
Panie,jakdzisiajludziemłodoumierają.Pocoonirodząsięwogóle?Tylko
kłopotswoimbliskimrobią”
4
.
Odczterechipółtysiącalatzokładem
5
,kiedytopowstałpierwszyspisany
tekstdotyczącybóluprzemijania,rozbrzmiewaartykułowanawewszystkich
językachświataskargaikrzykrozpaczy.GeorgesMinois,autorHistoriistaro-
ści,przekonuje:"Krzykówjestświadectwem,żepomiędzyepokąfaraonów
aerąatomowądramatstarzeniasiępozostałniezmieniony”
6
.Tekstwówczas
spisanynosiwszelkieznamionaskargijaknajbardziejosobistej,wywołanej
rzeczywistym,bolesnymprzeżywaniemstarościwłasnejautora.Jednocześnie
jednakuniwersalizujejednostkowedoświadczenieizmieniajewpróbęokre-
śleniaistotywspólnegocałemugatunkowiludzkiemulosu.
Jaksięzdaje,pisanieoprzemijaniuiśmiercimazawszetakiambiwalentny
charakter–odznaczasięsilnymnacechowaniemautobiograficznym,zdrugiej
zaśstronyautorchcezawrzećwtekścieprzekazrozszerzającyanalizępoje-
___
___
___
___
___
___
3
WojciechSzczawiński,Myśliprzykońcudrogi.Kraków2004.Wjednejzwypowiedziczy-
tamynaprzykład:"JeśliBógistnieje,jestokrutny.Myślęteraz,żecałeżycietonicinnegotylko
ciągłezmaganiesięzBogiem.PrzeklinamGo…”,akilkaakapitówdalej:"Matuchnokochana;
uzdrówmnieoPaniPrzenajświętsza,bopragnężyćnachwałęTwoją;czywarto,żebymteraz
opuszczałtenświat,skorochcęnaTwojąchwałężyć?”(s.42–43).
4
Ibidem,s.144.Autorzyinnychwypowiedzikładąnacisknabrakwyboru,np.:"Różnemyśli
mamtutaj.Coczłowiekmadowyboruwtymżyciu?Uczyćsięnajpierwmusi,potempracować,
założyćrodzinęityraćciąglejakwół.Nadodatekczasemchoruje.Innychmożliwościniema.
Potemumiera.Tylemuztegocałegotyraniawychodzi”(s.147).
5
Pierwszytekstpowstałokołoroku2450p.n.e.,jegoautoremjestPtah-hotep,wezyrfara-
onaIsesizVdynastii.Otofragment:"Jaknieznośnyjestlosstarca!Słabnieonzkażdymdniem[…]
dziśniemożesobieprzypomniećtego,cobyłowczoraj.Bolągowszystkiekości.Zajęcia,które
dawniejsprawiałymuprzyjemność,terazwykonujezwielkimtrudem;zanikazmysłsmaku.
Starośćtonajwiększenieszczęście,jakiemożedotknąćczłowieka”.Cyt.za:GeorgesMinois,Histo-
riastarości.Odantykudorenesansu.Tłum.KatarzynaMarczewska.Warszawa1995,s.26.
6
Ibidem,s.25.
8
