Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naródinacjonalizmjakokluczinterpretacyjny
21
zakontynuacjąstarejnazwynaródtakistajesiępodwielomawzględaminowymbytem-
podobniejakkażdyinnynaródpowstaływtokutegoprocesu.Wtymujęciuproces
powstawaniaUkrainy,SłowacjiczyCzechpostrzeganyjestjakopewienaspektprzekształce-
nianarodowościprzednowoczesnych,odpowiedniopolskiejirosyjskiej,węgierskiejoraz
niemieckiej38.
SzporlukwswychzałożeniachexpliciteprzywołujeprzykładPolski.Za-
znacza,żewpierwszychdziesięcioleciachXIXw.utrzymałsiępolskinaród
politycznynaobszarzeprzedrozbiorowejRzeczypospolitej,potemwokresie
międzypowstaniowympopularnośćzacząłzdobywaćpogląd,żeprzyszłepań-
stwopolskiewinnomiećDtrójjedyną”strukturęiskładaćsięz(etnicznych)
Polaków,LitwinóworazRusinów,natomiastpopowstaniustyczniowymfor-
mułapolskościzaczęłabyćwogóleredefiniowanawkierunkuetnicznym39.
Rozróżnienienarodównahistoryczneiniehistoryczneprzyjmowałrównież
IwanŁysiak-Rudnicki,ukraińskiemigracyjnyhistorykznanyzbłyskotliwych
esejów.Namarginesiepolemikizliteraturoznawcą,GeorgemGrabowiczem
(obecnieredaktoremjednegoznajlepszychukraińskichczasopismDKrytyka”),
którynegowałsensownośćtakiegopodziału,stwierdzał:
Jeśliniehistorycznenarodydążyłydozbudowanianowoczesnychwspólnotnarodowychna
bazieludowej-używającsocjologicznychterminówDoddołudogóry”,toprzedhistorycz-
nyminarodowościamistałcałkowicieinnyproblem:rozszerzyćnarodowąwspólnotęod
ówczesnejelitydoprostegoludu40.
Osobiściejestemprzekonany,żemodelGellneraorazinnychmoderni-
stówniewyjaśniasprawy.Podkreślającsłusznierolępaństwa,szkołylub
ruchównarodowościowychzXIXw.wupowszechnianiuświadomościnaro-
dowejnamasy-niedająoniodpowiedzinapytanie,dlaczegoludziwcześniej
żyjącychnależypozbawiaćprawadoodczuwaniawięziocharakterzetakim
samymlubzbliżonymdowspółczesnychwięzinarodowych,skoro-comoż-
nawykazaćnaźródłach-takjeoniwłaśnieodczuwali,idlaczego-byprzy-
pomniećZientarę-dziewiętnastowiecznymodelnarodumabyćuniwersalny?
ZdecydowaniebliższesąmizapatrywaniaSmitha,Hastingsa,Walickiegoczy
Szackiego,iżprocesynarodowotwórczenależyrozpatrywaćwdługimtrwa-
niu.ZresztąróżnicamiędzySmithemaperenialistamijestdlakonstruowania
dziejopisarstwamałoistotna,podobniejakróżnicemiędzyokreśleniamitypu
Detnie”,jakchceSmith,Dnarodnosti”,jakchcenaukasowiecka,czyteżDna-
rodyprzednowoczesne”,jakchcąjeszczeinni.Najważniejszejestprzekona-
nie,żewspółczesnenarodyDhistoryczne”sądziedzicemwspólnototejsamej
38RomanSzporluk,Ukrainaodimperialnejperyferiidosuwerennegopaństwa,w:tegoż,Imperium,
komunizminarody.Wybóresejów,red.A.Nowak,Kraków2003,s.84.
39Tegoż,Stosunkipolsko-ukraińskiew1918r.Uwagidodyskusji,w:tegoż,Imperium,komunizm
inarody…,s.62.
40IwanŁysiak-Rudnyćkyj,Zauwahydoprobłemy„istorycznych”ta„neistorycznych”nacij,w:te-
goż,Istoryczniese…,s.35.
