Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naródinacjonalizmjakokluczinterpretacyjny
19
modernistyczne,głoszątakątezę,należyzaliczyćangielskiegohistoryka
AdrianaHastingsa,którypolemizowałzHobsbawmemiudowadniał,że
przejawyistnienianaroduangielskiegomożnajużobserwowaćwśrednio-
wieczu27.Jakpisał,jużpodkoniecśredniowieczamożnazaobserwować:
(ś)istnieniewiększościgłównychnarodówEuropyZachodniej.Ludziepowszechniemó-
wiąonichwtensposób.Sąonedokładnietakimisamyminarodami,jakte,tworzoneod
końcaXVIIIw.przeznacjonalizmy,októrychmówiąteoretycymodernizmu.Tawspółzależ-
nośćjesttakbliska,żeniedorzecznebyłobyjejuważaniezaprzypadkową28.
PodobnieargumentowałarównieżpracującawBostonieLiahGreenfeld,
którauznała,żeonarodzieangielskimmożnamówićjużwXVIw.29Zkolei
JohnAmstrongzuniwersytetuWisconsin-Madisonjeszczew1982r.wksiąż-
ceNarodyprzednacjonalizmemrzuciłwyzwaniemodernistom.Armstrongzdecy-
dowaniebroniłtamtezyoewolucyjnymkształtowaniusięnarodówwczasach
przednowoczesnychipodkreślał,żezasadnicząrolęodgrywałoodgraniczanie
siędanychwspólnotodinnych,którychniepostrzeganojakoDswoje”30.Ztego
względumożnagouznaćzaprekursorapodejściaSmitha.
DoperenialistównależeliteżwybitnibadaczeznaszejczęściEuropy,któ-
rzyzajmowalisięproblememkształtowaniawięzinarodowych.Wartowspo-
mniećwęgierskiegohistorykaJenöSzücsa31orazpolskąsocjologAntoninę
Kłoskowską32.Wymienić,oczywiście,trzebateżBenedyktaZientaręijego
pracęŚwitnarodóweuropejskich.Tenmediewistarekonstruowałwniejproces
powstawaniaczęściobecnychnarodóweuropejskichwśredniowieczuipole-
mizowałzpoglądem,żenarodymusząbyćkonieczniewspólnotami,wktó-
rychświadomośćnarodowajestudziałemwszystkichichczłonków.DNie
widzę(ś)podstaw,abydziewiętnastowiecznymodelnaroduuważaćzamiarę
absolutną,wedługktórejmożnaoceniać,czydanaspołecznośćjestnarodem,
czyteżnie”-pisał33.Zientarapolemizowałteżznaukąsowiecką.Sprzeciwiał
siębowiemwyodrębnianiupojęciaDnarodowość”.Jegozdaniemterminten
jestużywanywbardzolicznychkontekstachiznaczeniach,toteżjegostoso-
waniejakosynonimuDnaroduprzedkapitalistycznego”bynajmniejniesprzyja
zrozumieniuprocesównarodowotwórczych,leczjedodatkowokomplikuje34.
Obecniejednymzczołowychpolskichznawcówzagadnieńnarodowo-
ściowychjestJerzySzacki.Ówwybitnysocjologuważa,żenarodyrozwijały
sięstopniowo,alepełną,ukształtowanąpostać(narodynowoczesne)przyję-
27Zob.AdrianHastings,TheconstructionofNationhood.Ethnicity,ReligionandNationalism,
Cambridge1997.
28Cyt.zaSmith,Nacjonalizm…,s.127.
29Zob.LiahGreenfeld,Nationalism:FiveRoadstoModernity,London1994.
30Zob.JohnAlexanderArmstrong,NationsbeforeNationalism,ChapelHill,1981.
31Zob.JenöSzücs,NationundGeschichte:Studien,Budapest1981.
32Zob.AntoninaKłoskowska,Kulturynarodoweukorzeni,Warszawa2005.
33BenedyktZientara,Świtnarodóweuropejskich,Warszawa1985,s.333.
34Tamże,s.18.
