Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
żeniemanicdododania?Bezwątpienianiewielezagadnieńhistorycznychzo-
stałopoddanychtakintensywnymbadaniom.Najnowszewydaniesztandaro-
wejbibliografiinazizmu,opublikowaneprzezniestrudzonegoMichaelaRucka
w2000roku,zawieraponad37000pozycji;pierwszewydanie,którepojawiło
sięw1995roku,obejmowałojedynie25000.Tenuderzającywzrostliczby
tytułówjestwymownymświadectwemciągłego,nieprzerwanegozalewupu-
blikacjinatentemat1.Żadenhistorykniemożeliczyć,żeopanujepokaźną
częśćtakprzytłaczającejilościliteratury.Irzeczywiście,dlaniektórychsama
ilośćdostępnychinformacjiokazywałasiętakzniechęcającaipozornienie-
możliwadoogarnięcia,żezrozpacząustawaliwswychwysiłkach.Wrezultacie
podjętozaskakująconiewielepróbnapisaniahistoriiTrzeciejRzeszynawielką
skalę.Toprawda,żeostatnielatabyłyświadkiempublikacjiznakomitychpod-
sumowańiogólnychprzeglądów,zwłaszczaautorstwaNorbertaFreiaiLudol-
faHerbsta2;pobudzającychumysłopracowańanalitycznych,przedewszyst-
kimInsideNaziGermanyDetlevaPeukerta3;orazbardzoużytecznychzbiorów
dokumentów,wśródktórychnaczołowysuwasięświetna,czterotomowaan-
glojęzycznaantologiazredagowanaiopatrzonawielomauwagamiprzezJere-
my’egoNoakesa4.
Jednakżerozległe,ogólnehistorienazistowskichNiemiecnapisanezrozma-
chemdlaszerokiegogronaczytelnikówmożnapoliczyćnapalcachjednejręki.
PierwsząizdecydowanienajbardziejpoczytnąbyłaTeRiseandFallofthe
TirdReichWilliamaL.Shirerawydanaw1960roku.Przezponadczterydeka-
dyodpojawieniasięnarynku,książkaShireraprawdopodobniesprzedałasię
wmilionachegzemplarzy.Nigdyniewypadłazobieguidlawieluludziposzu-
kującychłatwejwodbiorze,ogólnejhistoriinazistowskichNiemiecpozostaje
pierwszymadresem,podktórysięudają.Sukcestejksiążkimasolidnepodsta-
wy.Shirerbyłamerykańskimdziennikarzem,którypracowałjakokorespon-
dentwNiemczechdochwiliprzystąpieniaStanówZjednoczonychdowojny
wgrudniu1941roku.Miałdziennikarskieokodoprzytaczaniaszczegółów
irzucaniaświatłanabiegwydarzenia.Jegoksiążkajestpełnaciekawostek,za-
wierawielewciągającychcytatówuczestnikówcałegodramatuijestnapisana
ztalentemorazstylemtypowymdladoświadczonegoreporteraprzesyłające-
gowieścizfrontu.Niemniejjestrównieżpowszechniekrytykowanaprzezza-
wodowychhistoryków.EmigracyjnyniemieckinaukowiecKlausEpsteinwy-
1MichaelRuck,BibliographiezumNationalsozialismus,2tomy,Darmstadt2000[1995].
2NorbertFrei,NationalSocialistRuleinGermany:TheFührerState1933-1945,Oxford1993[1987];
LudolfHerbst,DasnationalsozialistischeDeutschland1933-1945,FrankfurtamMain1996.Awśród
wieluinnychkrótszychopracowań,solidnymisyntezamisą:Hans-UlrichThamer,Verführungund
Gewalt:Deutschland1933-1945,Berlin1986;JostDülffer,NaziGermany1933-1945:Faithand
Annihilation,London1996[1992]orazBernd-JürgenWendt,Deutschland1933-1945:DasDritte
Reich.HandbuchzurGeschichte,Hannover1995.
3DetlevJ.K.Peukert,VolksgenossenundGemeinschaftsfremde–Anpassung,Ausmerze,Aufbegehren
unterdemNationalsozialismus,Cologne1982;wyd.ang.,InsideNaziGermany:Conformity,Opposi-
tionandRacisminEverydayLife,London1989.
4JeremyNoakesiGeoffreyPridham(red.),Nazism1919-1945(4tomy,Exeter,1983-1998[1974]).
