Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
RozdziałI
spreparowaneprzezsamegoAhlwardta,zacozostałskazanynaczterymiesiące
więzienia.Ledwiewyszedł,ajużstworzyłkolejnyzestawtyleżsensacyjnych,
cobezpodstawnychpretensji.Tymrazemobwieścił,żeżydowskiwytwórca
bronicelowozaopatrzyłarmięwwadliwekarabiny,bowiemfrancusko-żydow-
skakonspiracjamiałanacelupodkopanieskutecznościniemieckichsiłzbroj-
nych.Możnabyłołatwoprzewidzieć,żeAhlwardtzapracujetymsobienako-
lejnywyrok,tymrazempięciomiesięczny58.
Alenigdygonieodbył,bowiemwmiędzyczasieudałomusięnakłonićchło-
pówzwiejskiegookręguwyborczegowBrandenburgii,bywybraligodo
Reichstagu.Podróżującodgospodarstwadogospodarstwaopowiadał,żeich
nieszczęścia,wrzeczywistościspowodowaneprzezświatowykryzyswcenach
płodówrolnych,zostaływywołaneprzezŻydów,egzotyczną,dlanichtajemni-
cząmniejszośćreligijną,któramieszkaładaleko,wwielkichmiastachicentrach
finansowychEuropyorazRzeszy.MiejscewReichstaguzapewniłoAhlwardto-
wiimmunitetparlamentarny.Jegosukcesbyłświadectwempopularnościtego
rodzajudemagogiiwśródwiejskiegoelektoratuiwrzeczysamej,inniantyse-
mici,jaknaprzykładheskibibliotekarzOtoBöckel,takżezostaliwybrani,
równieżdlatego,żeprzedstawilichłopomkonkretnekrokimającenaceluprze-
zwyciężenieichtrudnościekonomicznych,takiejakspółdzielnie.Napoczątku
lat90.zagrożeniezestronyantysemitówdlawyborczejhegemoniiNiemieckiej
PartiiKonserwatywnejwokręgachwiejskichuznanozatakpoważne,żesama
partia,zaalarmowanapolitykąrządu,którazdawałasięjeszczebardziejgodzić
winteresyrolników,nakonferencjiwTivoliz1893r.opowiedziałasięzawłą-
czeniemdoswojegoprogramużądaniawalkizubardzoniepokojącymisprzy-
jającymrozkładowiwpływemŻydównanaszeżycieludowe”59.
Konieckońcówokazałosiętobyćpunktemzwrotnymwdziejachpstrokate-
goirozdrobnionegośrodowiskaantysemickiegowNiemczech.Choćinnyan-
tysemickiwichrzyciel,TeodorFritsch,podjąłpoważnąpróbęscaleniarozma-
itychodłamówpolitycznegoantysemityzmuorazskierowaniaruchukueko-
nomicznieniezadowolonejmiejskiejniższejklasieśredniej,toegoizmpostaci
takichjakBöckelzapobiegłpowstaniujakiejkolwiekrealnejunii,aantysemici
nadalbylitarganizaciekłymisporami.Fritschmiałwywrzećwpływwinnyspo-
sób.Stalepublikowałniezliczonepopularnetraktatyantysemickie,któreażdo
jegośmierciwewrześniu1933r.,kiedytozramieniaPartiiNazistowskiejzasia-
dałwReichstagu,anawetpóźniej,byłybardzopoczytne.Niemniejprzedwoj-
58Pulzer,TheRise,s.94-101,113;ShulamitVolkov,JüdischesLebenundAntisemitismusim19.und20.
Jahrhundert,München1990.
59JeżelichodzioBöckelaibardziejogólnespojrzenienaruchantysemicki,zobaczDavidPeal,uAntise-
mitismbyOtherMeans?TheRuralCooperativeMovementinLate19thCenturyGermany”,wHer-
bertA.Strauss(red.),HostagesofModernization:StudiesonModernAntisemitism1870-1933/39:Ger-
many–GreatBritain–France,Berlin1993,s.128-149;JamesN.Retallack,NotablesoftheRight:The
ConservativePartyandPoliticalMobilizationinGermany,1876-1918,London1988,zwłaszczas.91-99;
Hans-JürgenPuhle,AgrarischeInteressenpolitikundpreussischerKonservatismusimwilhelminischen
Reich1893-1914:EinBeitragzurAnalysedesNationalismusinDeutschlandamBeispieldesBundesder
LandwirteundderDeutscb-KonservativenPartei,Hannover1967,zwłaszczas.111-140.
