Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Prawoprocesoweaprawopodmiotowe
oznaczazatemuprawnieniematerialnoprawne,względniezespółtakich
uprawnień,którychcechącharakterystycznąjestichdyspozycyjność8.
Niemożnawięcmówićoprawiepodmiotowym,jeśliprzepisprawa
samodzielnieiwsposóbwyczerpującyprzesądzaozakresieisposobie
ochronyokreślonychinteresów,niepozostawiającżadnegomarginesu
dlawolipodmiotu,gdyżwówczasokolicznościwypełniającehipotezę
takiegoprzepisubranepodrozwagęprzezsądzurzędu9.Prawem
podmiotowymjestbowiemwynikającazestosunkuprawnegosfera
możnościpostępowaniawokreślonysposób,przyznanaprzeznormę
prawnąwceluochronyinteresówpodmiotuuprawnionegoiprzez
normęzagwarantowana10.Chodzituonormęprawamaterialnegocy-
wilnego,którenależydosferyprawaprywatnegoregulującegostosunki
społecznemiędzyrównorzędnymi,korzystającymizautonomicznej
woli,podmiotami.Natomiastsferamożnościpostępowania,towskazane
przezustawodawcękonkretnezachowania,którepodmiotmożepodej-
mować,zwaneuprawnieniami11.
Prawocywilnematerialnejestrealizowanewprostprzezdobrowol-
nezachowaniasiępodmiotów,zgodnieztreściąłączącychjestosunków
prawnych,comamiejscewprzeważającejliczbiewypadków12.Funkcja
normprawacywilnegomaterialnegozmieniasięjednakzchwilą,gdy
międzypodmiotamistosunkuprawacywilnegodochodzidosporulub
gdyustawadlaukształtowaniastosunkuprawnegowymagawspółudzia-
łusądu,poddająctymsamymwykonanieprawa(głównieprawa
kształtującego)kontroliorganuprocesowego13.Abybowiemzapewnić
przestrzeganieirealizacjęprawapodmiotowegowsytuacji,wktórej
niejestonodobrowolniewykonywane,musiistniećbezstronnypod-
miot,wyposażonywmożliwośćoceny,czyistotnieowoprawoprzysłu-
8T.Justyński,Nadużycieprawawpolskimprawiecywilnym,Kraków2000,s.67.
9Tamże,s.68.
10A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne-zarysczęściogólnej,
Warszawa1998,s.128inast.Szczegółowopojęcieprawapodmiotowego,takżewujęciu
historycznym,omówiłaM.Pyziak-Szafnicka(w:)System...,t.I,s.675-713.
11M.Pyziak-Szafnicka(w:)System...,t.I,s.705.
12H.Mądrzak,Prawodosądujakogwarancjaochronyprawczłowieka(studiumna
tlepolskiegoprawakonstytucyjnego,prawacywilnegomaterialnegoiprocesowego)(w:)
Podstawoweprawajednostkiiichsądowaochrona,red.L.Wiśniewski,Warszawa1997,
s.199.
13Tamże.
22