Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
94
MariuszR.Drozdowski
OpróczkanclerzaAndrzejaLeszczyńskiego6,księciaJeremiegoWiśniowiec-
kiego7,hetmanaJanuszaRadziwiłła8corazistotniejsząrolęodgrywałwewspo-
mnianymstronnictwieMikołajPotocki9,który-cowartoprzypomnieć-już
chwilępopowrociezniewolitatarskiej,25marca1650r.,wyraziłwliściedo
JanaKazimierzaswojąopinięnatematkwestiikozackiej10.
Takjakw1648r.widziałonwpowstaniuChmielnickiegopoważneza-
grożeniedlaintegralnościRzeczypospolitej,informującbowiemwpierw-
szychsłowachnoniecnychuczynkachKozakównaUkrainie,podkreślał,
żedostrzegaichusilnedążeniedozrzuceniajarzmapoddaństwa”11.Wdal-
szejczęścilistuhetmankoronnynegatywnieustosunkowałsiędozawartego
zKozakamiporozumieniapodZborowem.Starającsiędowieśćjegokrucho-
ści,skupiłsięwgłównejmierzenawykazaniuobłudyprzywódcykozackie-
go:nNiejusztopewnyMiłościwyNajjaśniejszyMiłościwykrolupokój,że
pactastanęły,żesięChmielnickiMajestatowiWKMciupokorzyłioddane
przysiągłposłuszeństwo,kiedytakwiernipoddaniitakcnotliwysługa;cze-
mutakczęstoszledoHanazarzącgonawojnę?czemurożnychmonarchow
ixiążątinsocietatembellizaciąga?Czemupuszczaćimprowincieobiecuje?
inassubiugareobiecujesię”12.
PowołującsięnaswojewcześniejszedoświadczeniazKozakami,przekony-
wałtakże,żebrakzdecydowanejreakcjinaichswawoleństwouczyniniemożli-
wymprzywrócenieichdoposłuszeństwawobecRzeczypospolitej,dlategoteż
zalecałzastosowaćrozwiązaniasiłowe13.Abyzaleceniatejaknajszybciejwpro-
dysławaIV
,ajednocześniedlarozerwaniasojuszukozacko-tatarskiego,M.R.Drozdowski,My
onasś,s.142.
6
W.Czapliński,LeszczyńskiAndrzej,[w:]PSB,t.XVII,Wrocław-Warszawa-Kraków1972,
s.105-107.
7
W.Tomkiewicz,JeremiWiśniowiecki(1612-1651),Warszawa1933;I.Czamańska,Wiśnio-
wieccy.Monografiarodu,Poznań2007,s.185-191;eadem,WiśniowieccywobecKozaczyzny
XVI-XVIIIw.,[wi]WkręguHadziaczaA.D.1658.Odhistoriidoliteratury,red.P.Borek,Kra-
ków2008,s.169-180.
8
H.Wisner,DziałalnośćwojskowaJanuszaRadziwiłła1648-1655,nRocznikBiałostocki”1976,
t.XII,s.53-107;idem,JanuszRadziwiłł1612-1655:wojewodawileński,hetmanwielkilitew-
ski,Warszawa2000.
9
W.Majewski,PotockiMikołaj,[w:]PSB,t.XVIII,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-
Łódź1984,s.105-110.
10
ListpanakrakowskiegoihetmanawielkiegokoronnegoM.PotockiegodokrolaJ.Mcił,
ArchiwumGłówneAktDawnych,(dalej:AGAD),ZbiórBranickichzSuchej,nr155/181,
s.278-280;D.Milewski,HetmanwielkikoronnyMikołajPotockiwobecpowstaniakozackiego
w1650r.,[wi]Studiahistoryczno-wojskowe,t.2,red.K.Bobiatyński,P.Gawron,M.Nagielski,
11
12
Zabrze2008,s.113-128.
Listpanakrakowskiegoł,s.278.
Ibidem.
13
Jeżeliprzeszłychczasów,kiedyRzptaflorebattrudnemidoposłuszeństwabyli,dalekoteraz
więcy,kiedyichślepeszczęścieizniegofastus,zapokaraniemojczyznyBożyminflavit,uti-
namsimfalsusvatesalemisięwszystkowidzi,żetychchłopówniemożenicinszegodopo-
słuszeństwaprzywieśćiodbuntuodwabić,tilkosamaszabla,ibidem,s.279.
