Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uźródeł„Europynarodów”.OznaczeniuWiosnyLudówdlastosunkówmiędzynarodowych29
rowtrzyćwierciwiekupóźniejdostarczyłahasełbojowychrzeszompociągniętymodmienną
ideologią.Wtedynastąpiłodramatycznezderzenie34.
Świadkiemtego„zderzenia”stałsięXXwiek,asłowatepisałpolskisocjolog
wroku1939,wprzededniuwybuchuwojny,którąHitlerrozpoczynałwimięteorii
rasowejorazzjednoczeniawszystkichNiemcówwgranicachWielkiejRzeszy.
WydarzeniaWiosnyLudówmiałyjeszczeinneznaczenie,któregoniepowinnosię
przeoczyć.Rok1848stanowibezwątpieniadoniosłyetapwdziejachrozwoju„idei
europejskiej”.Ideajednościeuropejskiej–jakwykazałPierreRenouvin–wzbogaciła
sięwówczasonowedoświadczenia35.Wydarzenia1848,zdającesiępotwierdzaćmit
braterstwaludów,nadałynowyimpulsmyślipaneuropejskiej,idei„StanówZjedno-
czonychEuropy”36.Doideijednościeuropejskiej–różniepojmowanej–odwoływali
sięHercen,KossuthiMazzini,MickiewicziHeinrichHeine.„BędziemymieliStany
ZjednoczoneEuropy,któreukoronująprocesrozwojowyStaregoŚwiata,takjakStany
ZjednoczonesąukoronowaniemNowegoŚwiata”–powieWiktorHugow184937.
WówczasteżJohannCasparBluntschlinapiszeważnedlanaukiprawamiędzynaro-
dowegodzieło–EuropaalsStaatenbund(1850).Zapewnewielebyłowtychkoncep-
cjachutopii,copodkreślaJean-BaptisteDuroselle38.Rok1848byłjednakpunktem
zwrotnymnadrodzeprzekształcaniaromantycznejideiposłannictwanarodóww„ideę
zjednoczenialudówEuropy”39.WiosnaLudówstałasiękatalizatoremprzemianpro-
wadzącychodEuropyancienrégime’udoEuropynowoczesnej.Bezwątpieniarewo-
lucyjnyprogram„Europynarodów”przeciwstawionyEuropielegitymizmu,i„Europy
ludów”przeciwkoEuropieabsolutyzmu,stanowiłpierwszeogniwoprocesudługofa-
lowychprzeobrażeńpolitycznych.Wojnakrymska,wojnyozjednoczenieWłochoraz
zjednoczenieNiemiecdokonaneprzezBismarckawlatach1866–1870todalszeogni-
wategołańcuchawydarzeń,uruchomionychwroku1848.
Jednymznajważniejszychzagadnieńpolitykimiędzynarodowejwroku1848była
„sprawapolska”.
KwestianiepodległościPolskinieznalazławówczasżadnegorozwiązania,chociaż
wtymmomenciedziejowymmówionooniejwEuropienajgłośniej,boteżrok1848
przyniósłnajwiększezachwianiesystemuwiedeńskiegood1815.Wydarzenia1848r.nie
dotknęłyRosji,cowieluówczesnychobserwatorówpolitykimiędzynarodowejinterpre-
towałojakodowódefektywnościisiłyautokracjirosyjskiej.Ekspansywnapolitykaza-
granicznaRosjiMikołajaIjakogwarantasystemuŚwiętegoPrzymierzazdawałasię
odnosićniewątpliwytriumfiRosjastałasię„arbitremEuropy”.Rosjajakojedyna
zmocarstweuropejskichniewyszłazrewolucji1848r.osłabiona,leczwydatnie
wzmocniona.Wereszycki,któregowyważonysądzasługujenauwagę,stwierdzi,że:
nigdywcześniejanipotemRosjaniemiałatakiejprzewaginadsąsiednimipaństwami,jak
wchwili,kiedydziękijejmilitarnejpomocyrządylikwidowałyrewolucję48roku40.
34S.Ossowski,Więźspołecznaidziedzictwokrwi,Warszawa1939,s.5.
35P.Renouvin,Histoiredesrelationsinternationales,LeXIX-esiècle,t.5–6:De1815à1871,Paris
1954.
36P.Wandycz,L.Frendl,ZjednoczonaEuropa.Teoriaipraktyka,Londyn1965,s.27–50.
37Cyt.za:ibidem,s.39.
38J.-B.Duroselle,L’idéed’Europeànosjours,Paris1986.
39Idem,Europa.Historianarodów,Warszawa2002,s.324.
40J.Feldman,H.Wereszycki,op.cit.,s.67;słowatepisanebyłyprzedIIwojnąświatową.