Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OdrodzenienarodowewIstriiwlatach1860–1907–zarysproblematyki
37
celuszerzenieświadomościnarodowej,podejmowanegłównieprzezduchownych,
atakżewpływypochodzącezChorwacjiiSłowenii.Szczególnąuwagępoświęcano
procesowibudzeniasięświadomościnarodowejwewschodniejIstrii–„kolebceodro-
dzenia”,potemrównieżnaWyspachKwarnerskich.Dopierowostatnichdziesięciole-
ciachpojawiłysięopracowaniapodejmująceanalizęideologiinarodowych,azwłasz-
czaideologiiprawasztwa,wtymjegoistryjskiegowariantu,mającegoistotnywpływ
naformowaniesięchorwackiejświadomościnarodowej.
Obokgenezyiuwarunkowańrozwojuodrodzenianarodowegoinnymproblemem,
któryzaprzątałuwagęhistorykówchorwackichisłoweńskich,jestsprawaperiodyzacji.
Jakjużwspomniano,Spinćićpoczątkówbudzeniasięświadomościnarodowejupatruje
wczasachnapoleońskiejIlirii,apotemwokresieiliryzmu.Podobnypoglądprezentuje
Milanović,podkreślającwszakżebardziejznaczenieiliryzmuiroku1848.Rojnić
twierdzinatomiast,żeoświadomymdziałaniuwduchunarodowymmożnamówić
dopieroodroku1861,gdyż–jaktwierdzi–wcześniejświadomośćnarodowaobudziła
siętylkouczęściChorwatówzamieszkującychwschodniąIstrię.ZkoleiBratulićpo-
czątkiodrodzenianarodowegowiążezupadkiemfeudalizmuinarodzinamimłodego
chorwackiegomieszczaństwawroku1848.MirkovićiStrćićskłonnisąprzyjąćlata
1860/1861zapoczątekruchu,ztymżeoilepierwszypowołujesięnarok1861/1862,
tojestzwołaniesejmukrajowegowPoreću,otyledrugibierzepoduwagępóźniejsze
praceorganizacyjne,takiejakzakładanieczytelninarodowych,wydanieprzezbiskupa
JurajaDobrilękalendarza„Istran”czywreszciepowstanieorganuruchunarodowego
niemdopieroodpowstaniategopismawroku1870możnamówićo„systematycznej
zwolennikówmaperiodyzacja,którąpodajeČrnjawzbiorowejpracypt.KnjigaoIstri.
Pierwsząfazęruchu,zapoczątkowanąwroku1861,zamyka–jegozdaniem–śmierć
biskupaJurajaDobriliwroku1882,adrugaprzypadanalata1882–1907.Cezurękoń-
cowądrugiejfazywyznaczadatawyborówdoRadyPaństwa,kiedytoChorwacko-
kimłodegopokolenia,wwydanejprzedrokiemmonografii,powołującsięnawprowa-
dzonąprzezMirjanęGrossperiodyzacjiprocesu„narodowejintegracji”Chorwatów,
proponujepodziałnatrzygłównefazy.Pierwsząfazę,którąnazywapoczątkową,wy-
znaczaokresodlattrzydziestychdosześćdziesiątychXIXwieku.Fazętędzielidodat-
kowonadwaetapy:pierwszytolatatrzydziesteiczterdzieste,kiedytrwaprocesprze-
nikaniaideiiliryjskichnaobszarIstriiiWyspKwarnerskich,adrugiobejmujelata
pięćdziesiąte,charakteryzującesiębardziejdojrzałądziałalnościąposzczególnych
jednostekwduchuosiągnięcianarodowychcelów.Zasadniczafaza„integracjinaro-
dowej”obejmuje,wedługŠeticia,okres1861–1907idzielisięnatrzyetapy:pierwszy
tolatasześćdziesiąteXIXwieku,drugitookres1870–1882,atrzeci–lata1882–1907.
Trzeciąfazę,nazwanąprzezŠeticiaokresemstagnacjilubfaząpośrednią,stanowi
12D.Šepić,Nekiproblemi...,s.278–279.
13B.Lukić,Borbazaravnopravnosthrvatskogjezikauistarskomsaboru,„Jadranskizbornik”,t.I,
1956.
14KnjigaoIstri...,s.35,40–42,45.
