Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nienależyjednakwyprowadzaćztegozbytdalekoidących
wniosków.Całościowespojrzenienadziejeświadomościnarodowej
wPolscedowodziponadwszelkąwątpliwość,żewszelkieesencja-
listycznedefinicjetożsamościkulturowejgrzesząjednostronnością
iwymagająhistorycznejkorekty.
Odnarodowościśredniowiecznejdowieloetnicznegonarodu
szlacheckiego
Wewspółczesnychteoriachnarodui„nacjonalizmu”dominuje
pogląd,żepodziałnanarodyniejestbynajmniejczymśnaturalnym
iodwiecznym.Przeciwnie:naródjestformąnowoczesną,powstałą
wwynikuprocesówmodernizacyjnych,obalającychfeudalnebariery
lokalneistanowe,uruchamiającychhoryzontalnąiwertykalnąmo-
bilnośćspołeczną,atymsamymzwiększającychznaczenieogólno-
społecznejkomunikacjiisolidarności
5
.
Niejesttopoglądradykalnienowy.KarolKautsky,wiążącyge-
nezęnowoczesnychnarodowościzintegracyjnymifunkcjamika-
pitalistycznejgospodarkirynkowej,głosiłgojużwwiekuXIX
6
.
5
ErnestGellnersformułowałnawettezę,żenarodysątworemnacjona-
lizmu,anieodwrotnie(patrzE.Gellner,Narodyinacjonalizm,Warszawa
1991).PostaćskrajnąnadajątejtezieprzedstawicielemodnegodziśwUSA
„konstruktywistycznego”kierunkuwteoriinarodu,głoszący,żenarodynie
sączymśrealnym,obiektywnymikoniecznym;sątojedynie„konstrukty”,
bytyprzygodneisztuczne,świadomietworzoneprzezróżnegorodzaju
elity.Patrznp.R.Brubaker,NationalismReframed.Nationhoodandthe
NationalQuestionintheNewEurope,Cambridge1996.Krytykę„kon-
struktywizmu”zawieramójesejCzymożliwyjestnacjonalizmliberalny?,
zob.niniejszytom,s.399.Por.takżeA.Walicki,ErnestGellnerandthe
„Constructivist”TheoryofNationofCentralandEasternEurope.Essays
inHonorofRomanSzporluk,wyd.Z.Gitelmanetal.,Cambridge,Mass.
2000,s.611-638.
6
PatrzrozprawaKautsky’egoDieModerneNationalität(1887).Opo-
glądachKautsky’egonakwestięnarodowąpatrzM.Waldenberg,Narody
zależneimniejszościnarodowewEuropieŚrodkowo-Wschodniej,War-
szawa2000,s.224-238.
6
