Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodowykonserwatyzm...
samiczłonkowiewielkopolskiegoStronnictwaPracyNarodowej,którzywobec
wyczerpaniasiętejformułypolitycznej,rozwiązalistronnictwo9października
1918roku.
ZgołaodmiennieniżnapozostałychterytoriachdawnejRzeczypospoli-
tejrozwijałsięruchkonserwatywnynajejpółnocno-wschodnichrubieżach.
Wtymprzypadkusympatiepro-endeckienaszersząskalęwłaściwieniewystę-
powały.SzymonRudnickiprzypisujetenfaktspecyficetutejszegoziemiaństwa,
którennajbardziejodczułoskutkipowstaniastyczniowego.Stądobawyprzed
wszelkimradykalizmem,nawetwpostacinacjonalistycznej.Drugimpowodem
byłoprzebywaniewotoczeniuchłopstwaobcegoetnicznieiczęścioworeligijnie”
.
ByłtowięcregionwyjątkowynamapiepolitycznejPolski.Wyjątkowy,aleteż
małoreprezentatywnybyłondlaziemiaństwaikonserwatyzmu,skorowtym
regionie:nStanowiącdominującąekonomicznie,społecznieipolitycznieczęść
społeczeństwapolskiego,niewytworzyliziemianieprzedrewolucjąszerzejzor-
ganizowanegoruchupolitycznego”
50
.
Wśródnielicznychpróbzawiązaniatakichinicjatywwymienićnależyprzede
wszystkimStronnictwoKrajoweLitwyiBiałejRusi,powołane17czerwca
1907rokuwWilnie,zEdwardemWoyniłłowiczemnaczele.Nieformalnymorganem
prasowymugrupowaniabyłnKurierLitewski”
,wydawanyprzezznanegowileń-
skiegodziałaczakonserwatywnego,HipolitaKorwin-Milewskiego.Najbliższym
sojusznikiempolitycznymkonserwatystówwileńskichtejproweniencjiokazało
sięStronnictwoPolitykiRealnej,zktórymłączyłajenlojalnośćwobectronu,obawa
przedradykalizmemspołecznym.Różniłypoglądynasprawywewnętrzneisposób
zorganizowaniaziemb.W.Ks.Litewskiego”
51
.Takiezestawieniepodobieństw
iróżnicwpoglądachobuorganizacjinieprzekonujejednakdoichszczególnie
bliskichzwiązków
52
,atymbardziejniepozwalastwierdzićwiększejotwartości
50
Obacyt.za:RudnickiSz.,Działalność…,s.260.
51
Tamże,s.27.
52
Trzebajednakprzyznać,żenakresachiwśródPolakówprzebywającychwczasiewojny
napozostałychterytoriachrosyjskich,SPRrzeczywiściecieszyłosiępewnąpopularno-
ścią.JejowocembyłochociażbypowołanieprzezWładysławaGlinkęw1917rokukoła
tegostronnictwawMoskwieiplanyjegorozwoju.
–52–
