Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.1.Polskiruchkonserwatywny...
SKLiBRnawspółpracęzruchemnarodowym
53
,którą,zwłaszczapodkoniecwojny,
możnajużwyraźniezaobserwowaćwprzypadkuSPR.
Wprostkonkurencyjnymwobecnrealistów”projektempolitycznymbyłonato-
miastzałożonewpaździerniku1917rokuwPiotrogrodzieStronnictwoNarodo-
wo-Zachowawcze,którefirmowalim.in.AdamKrasiński(wnukpoetyZygmunta),
prezesugrupowaniaAleksanderMeysztowiczorazsekretarzStanisławRadziwiłł.
Organizacjatanastawionabyłazdecydowaniepro-endecko,aprzytymantylibe-
ralnie.Nieodegrałajednakżadnejroliiwkrótcezupełniezanikła
54
.Podobnylos
spotkałtakżeStronnictwoPracyNarodowejnaRusi
55
,którepowołanowczerwcu
1917rokuwKijowiepodprzywództwemFranciszkaPułaskiego,przywspółpracy
m.in.JanuszaRadziwiłła
56
.Obaugrupowanianawiązałydobrerelacje,konse-
kwentniepopierałyRadęRegencyjnąideklarowałydużąotwartośćnawspółpracę
zRosją.WydarzeniawodradzającejsięPolsce,jakiwsamejRosji,szybkojednak
zmieniłyukładscenypolitycznejiostateczniepozbawiłyteinicjatywyracjibytu.
Jużpobieżnyprzeglądorganizacjikonserwatywnych,działającychuprogu
niepodległości,potwierdzaopisanewcześniejprzyczynystagnacjicałegoruchu:
obciążeniahistoryczne,niezdolnośćdoenergicznejreakcjinadokonującesięzmia-
nypolityczneispołeczne,nieprzystosowaniedonowychwarunkówustrojowych,
awkonsekwencjibrakwspólnejwizjinajbliższejnawetprzyszłościiswojego
wniejmiejsca.Wtejsytuacjirozproszenieorganizacyjneiczęstoróżnerozumienie
53
EdwardWoyniłłowiczwspominałpolatachtęnieudanąinicjatywę,potwierdzającpo-
niekąddoniosłośćkwestiinarodowejtakżewswoimdawnymotoczeniupolitycznym:
nStronnictwokrajowe[SKLiBR—M.S.],przezprasęendeckąokrzyczane,[ł]przez
powstającezobustronprądynacjonalistyczne,wzaraniuswejdziałalnościpode-
rwanezostałoiznikłobezpoważniejszychśladówswegoistnienia”
.WoyniłłowiczE.,
Wspomnienia1847-1928,Wilno1931,t.I,s.175.Zob.także:SzpoperD.,Stronnictwo
KrajoweLitwyiBiałejRusi—przyczynekdodziejów„koncepcjikrajowej”wpolskiejmyśli
konserwatywnej,nMyślKonserwatywna”1997,nr1,s.55-69.
54
BartyzelJ.,Konserwatyzm…,s.42.
55
Tougrupowanie,wprzeciwieństwiedopiotrogrodzkiegoSN-Z,nieujawniałojednak
większychsympatiipro-endeckich.Zważywszynabiografieliderów,możnaraczej
przypisaćmupolitycznepokrewieństwozpozostałymipolskimistronnictwamitamtych
czasów,używającymiskrótunazwynSPN”
.
56
SzlachtaB.,Polscykonserwatyści…,s.30.
–53–
