Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Studianadgranicamiipograniczami:ogólnenurtyiagendybadawcze
uwzględniająceichzróżnicowaniezewzględunaczasiokolicznościpowstania,
dziedzictwohistoryczne,kontekstinstytucjonalno-polityczny(członkostwo
wUE)czyspołeczno-kulturowy(m.in.zróżnicowanieetniczne)(Jańczak2013).
KatarzynaKulczyńska(2014),skupiającsięnageneziemiastpodzielonych-na-
zwanychprzezniąnrozłupanymi”
,przedstawiaautorskątypologię.Zewzględuna
liczbępodziałów,któredotknęłymiasto,wskazujemiastajednokrotnieiwielo-
krotnierozłupane(np.ValkaiValgaorazNarvaiIvangorod);zewzględunaliczbę
powstałychwwynikupodziałuośrodkówopisujemiastarozłupanenadwieina
więcejczęści(np.strefyokupacyjnewBerliniepoIIwojnieświatowej)oraz,ze
względunaproporcjonalnośćpowstałychczęści,mówiomiastachsymetrycznych
iasymetrycznych.
Oboktworzeniatypologiiuwagabadawczaskupianajestnaposzukiwaniuteo-
riinajlepiejwyjaśniającychfunkcjonowanieiwzajemnerelacjetegotypumiejsc
(Joenniemi,Sergunin2017;Joenniemi,Jańczak2017).Przykładowo,Jarosław
Jańczakwyodrębniatrzymodelemiastpodzielonych:założycieliintegracji(in-
tegrationfounders),prekursorówintegracji(integrationforerunners)orazdobre
małżeństwa(goodmarriages).Jakokluczowedlapowyższejkategoryzacjiwskazu-
je:dziedzictwokonfliktulubwspółpracypomiędzypaństwamiorazdługośćstażu
przynależnościdoUE(Jańczak2017:485).
Zarównonzałożycieleintegracji”,jakinprekursorzyintegracji”charakteryzu-
jąsiętrudnąhistoriąkonfliktu,aleróżniągeograficznąlokalizacją(EuropaZa-
chodniaaŚrodkowaiWschodnia)idługościąfunkcjonowaniawstrukturach
UE.Modelndobrychmałżeństw”charakterystycznyjestdlapograniczyzhistorią
współpracy,przezcodziałanianarzeczintegracjiniemająwsobiekomponentu
przepracowywaniatrudnejhistorii.
KrajeEuropyŚrodkowo-Wschodniejtworząwtymzakresieciekawepoledo
badańzewzględunaswojąhistorięzwiązanąztworzeniemsiępaństwizmiana-
migranic,jakizdoświadczeniamitransformacjipolityczno-ekonomicznejoraz
nakładającymisięnanieprocesamiglobalizacyjnymiitymizwiązanymizestruk-
turamiUE(por.Málikováiin.2015).Częśćistniejącychbadańodnosisiędoca-
łychobszarówwybranychpograniczy(Dołzbłasz,Raczyk,Leśniak-Johann2012;
Knippschild,Schmotz2018;Opiłowska,Sus2021),część-doposzczególnych
odcinkówlubkonkretnychmiast.Jeszczeinneprzyjmująperspektywęporów-
nawczą,koncentrującsięnp.nadwóchwybranychprzypadkachlubwiększejich
liczbie(Markuszewska,Tanskanen,Subirós2016).
1030Problematykabadawczawstudiachnadgranicami
ipograniczami
Wbadaniachgranic,pograniczyimiastpodzielonychmożnawyróżnićtrzydo-
minującekontekstybadawcze:popierwsze-dziedzictwohistoryczneibadania
nadpamięcią,podrugie-procesyintegracjieuropejskiej,potrzecie-prakty-
