Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
TopikaZagłady
Nadawanawradioitelewizji,azewzględunatransowąmelodięchętnie
słuchanarównieżnaprywatkachidyskotekachprzeztrzydzieścilatzokładem
piosenkaNiemenawywołujedziśmakabryczneskojarzenia.Wiadomo,kto
płoniewstodoleiwjakimcelusołtysprzywołujeokolicznychmieszkańców.
Jasnejest,wczymmająpomócicotoznaczy,żenalarmtrwa,jesteśmyna
dnie”.Słowonstodoła”,razgłębokozanurzonewzagładowymkontekście,traci
pierwotnąneutralność.WpisujesiętymsamymdokataloguśladówHolokaustu
rozproszonychwimaginariumkulturypolskiej.Jużw1947rokuNachman
Blumentalopracowałobszernysłownikrejestrującysłowa,którenarodziłysię
wodpowiedzinarzeczywistośćwojennąalbozmieniłypodjejwpływemswoje
pierwotnekonotacje.Przyczymwartopodkreślić,żeniewidziałkonieczności
rozróżnieniasłówwskazującychnadoświadczeniaŻydówitych,któreodsyłały
dookupacyjnegolosunie-Żydów.DlaBlumentalaistotnebyłozwrócenieuwagi
nanieodwracalneskażeniekulturypolskiej,naktórejodcisnęłasięokupacyjna,
obozowaizagładowapieczęć:
Niewinnesłowastałysięwyrazamizbrodni!Któżnieznaobecnie-nate
renach,gdzieprzeklętyokupantniemieckistanąłswojąstopą-słowanak
cja”wjegopotwornymniemiecko-hitlerowskimznaczeniu?Ajakniewinnie
brzmiąsłowanwysiedlenie”,nakcjaczystkowa”[ł],nobózzdrowotny”itysiące
innych!4
WsłownikuBlumentalajednaknajwięcejmiejscazajmująsłowaniemieckie,
naprzykład:Erholungsblock«,»Badeanstalt«,»Himmelfahrt«,»Hasenjagd«
iwiele,wielepodobnych,którewhitlerowskiejpraktyceotrzymałyniesamowite
znaczenie!”5.Wrazzrosnącymdystansemczasowym,jakidzielinasodwojny,
corazwięcejwyrazówzindeksuBlumentalastajesięniezrozumiałych.Można
jednakwskazaćtakie,równieżspozaprzywołanegotusłownika,którewsposób
oczywistydlaużytkownikówjęzykaodwołująsiędodrugiejwojnyświatowej
czyZagłady.
WartykuleTopikaHolokaustu.Wstępnerozpoznanie6SławomirBuryła
sformułowałpostulatpodjęciaszerokozakrojonychbadańnadobecnością
wliteraturzepolskiejlocicommunesZagłady.Szkicującprojektsłownikatopiki
holokaustowej,zaproponowałwstępną,robocząwersjęjegoindeksu.Znalazły
sięwnimmiędzyinnymitakiehasła,jak:STARYDOKTOR,KARUZELA,
CISZA,BONA,MUR,PIEKŁO,KAT,ANIOŁŚMIERCI,SZMALCOWNIK,
DZIECKO-SZMALCOWNIK,DOROSŁEDZIECKO,DZIECKOŻYDOWSKIE,
SZAFA,ANIELEWICZ,RUMKOWSKI,KŁÓTNIAZBOGIEM,MYDŁO,
4N.Blumental:Słowaniewinne.Krakówódź-Warszawa1947,s.10.
5Tamże.
6S.Buryła:TopikaHolokaustu.Wstępnerozpoznanie.wiatTekstów.RocznikSłupski”
2012,nr10.