Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
budownictwasocjalistycznegonazachódodKrajuRad.
Wroku1989rok1918wróciłdoroli,jakąodgrywał
przeddrugąwojną,leczprocesodzyskiwaniapamięci
–jeszczewyraźniejniżwokresiemiędzywojennym
–wcalenieobjąłcałejwojny.Odwrotnie:imbardziej
demokracjepostkomunistycznebudowałyswoją
tożsamośćnaideikontynuacjipaństwowości
przedwojennej,tymmniejważnestawałosięwszystko,
coniepasowałodoopowieściobohaterskimnarodzie,
przezczterylatakonsekwentniedążącym
dowskrzeszenialubstworzeniapaństwanarodowego.
JednakzapomnienieWielkiejniegdyśWojnynie
wynikałowyłączniezmanipulacjipolitycznych.Proces
tentrudnosobiewyobrazićbezdoświadczenia
kolejnegokoszmaru,czylidrugiejwojnyświatowej.
Tazaśdlawiększościkrajówregionuokazałasię
traumąwiększąodpoprzedniczki,jejskutki–jeszcze
bardziejdramatyczne.Morderstwapopełnione
naserbskichchłopachwlatach1914i1915małemiały
szansenapozostaniewpamięciwzestawieniu
zmorzemkrwi,przelanymwokupowanejJugosławii
wlatach1941–1945;pogromypierwszowojennenatle
Holocaustuwyglądałyblado.Grekomprzeżycialat
1914–1918musiałysięwydawaćodległejuż
popierwszejokupacyjnejzimie(1941/1942).
TymczasemPrzasnyszyjestwiele.Ponieważprawie
niktichniezna,nieskładająsięnawetnazalążki
wspólnejpamięciregionalnej.PrzemyśliTannenberg
todziśdlaaustriackiegoczyniemieckiegomaturzysty
miejscanieznane,podczasgdyFrancuzomczy
Rosjanomnazwytenigdynicniemówiły.Polski
maturzystazkoleiraczejnapewnoniewie,żemiejsca
najważniejszychbitewfrontuwschodniegowlatach
1914i1915znajdująsięwzasadziebezwyjątku
naterytoriumdzisiejszejPolski.
Istądpomysłksiążkiprzywracającejpamięć
okoszmarze,jakimbyłapierwszawojnaświatowa
odRygipoSkopje.Rosjanie,Niemcy,Finowie,
Estończycy,Łotysze,Litwini,Żydzi,Polacy,Białorusini
