Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
przemianywKościelewspółczesnymułatwiłyprzedewszystkimograniczenieroli
tomizmunietylkowteologii,alerównieżwfilozofii.Nawetsamtomizmbywadziś
inaczejpojmowany,niżtradycyjnie(wdobieneotomizmu)14.Równieżitezagadnienia
niestanowiątematunaszychbadań,aletakżeidotychkwestiinależyniekiedynawią-
zać,abywpełniejszysposóbrozważaćproblemytomistycznejfilozofiiprzyrody.
Podstawowympytaniembadawczymtejrozprawybędzieproblemwzajemnych
powiązańdwóchzasadniczychinspiracjiśw.Tomaszawramachkosmologii,toznaczy
refleksjinadwszechświatem(pojmowanymjakocałośćiuporządkowanastruktura)
wramachnaukowejimetafizycznejteoriiArystotelesa15orazwświetleinspiracji
chrześcijańskiej,ufundowanejnaPiśmieŚwiętymiTradycjikatolickiej(apostolskiej,
patrystycznejikościelnej–apostolica,patristica,ecclesiastica)16.Naszymcelemjest
uchwyceniemetodyisposobuwzajemnegopogodzeniatychinspiracjiprzezAkwinatę,
awięcpróbypodaniakoherentnejwizjiświatazbudowanejnatychdwóchzasadni-
czychpodstawach17.Wtrakcieanalizyszukaćtakżebędziemyinnychwpływów(np.
platonizmuprzekazanegowswoistejformieprzezśw.AugustynaiPseudo-
-Dionizego)18.Ponadtobędziemydążyćdoudzieleniaodpowiedzinapytanie:czy,
nianetematybiblijne.Trzebaukazaćalumnom,wczymOjcowieKościołaWschoduiZachoduprzyczynili
siędowiernegoprzekazaniaiwyjaśnieniaposzczególnychprawdObjawienia,atakżedalsząhistoriędo-
gmatuprzyuwzględnieniujejstosunkudoogólnejhistoriiKościoła;następniedlamożliwiepełnegowyja-
śnieniatajemniczbawienia,niechsięalumninauczągłębiejwniewnikaćiwykrywaćmiędzynimizwiązek
zapomocąspekulacji,mająctuzamistrzaśw.Tomasza”,Dekretoformacjikapłańskiej«OptatamTotius»,
r.16,SobórWatykańskiII,Konstytucje,Dekrety,Deklaracje,tekstpolski,Poznań1986,s.296–297.Por.
także:DeklaracjaoWychowaniuChrześcijańskim,«GravissimumEducationis»,r.10,tamże,s.321–322.
ProblematykaciągłościizmianywKościelewXIXiXXwiekustałasięprzedmiotemnaszychbadań
podejmowanychprzyinnejokazjiodkilkujużlat.Zob.:M.Karas,Zagadnieniareligijnewramachhistorii
idei[w:]Definicjareligii.Studiaiszkice,Kraków2002(pracazbiorowa,red.M.Karas),s.225–232.
14Jakpiszeanonimowydominikańskiwydawcabiografiiśw.Tomasza:„Wostatnichdziesięcioleciach
tomizmprzestałbyćtraktowanyjakopostaćkościelnejideologii,ideologiiKościoławalczącego,zamknię-
tegomiastaotoczonegowrogimświatem”,Weisheipl,s.7.MotywyodejściaodpojmowaniaKościołajako
EcclesiamilitanspodałJanXXIIIwswejmowieGaudetMaterEcclesiawygłoszonejnaotwarcieIISobo-
ruWatykańskiego(11października1962r.),gdziepowiedziałm.in.:„Kościół(...)dzisiaj(...)woliposłu-
giwaćsięraczejlekarstwemmiłosierdzia,aniżelisurowością.Woliwyjśćnaprzeciwdzisiejszympotrze-
bom,wskazującraczejnaskutecznośćswojejnauki,aniżeliwystępujączpotępieniem”.
15Stagirytauprawiałnaukiprzyrodniczewścisłymzwiązkuzrefleksjąmetafizyczną,awięc„Arysto-
telesowskafizyka(atakżeznacznaczęśćjegokosmologii)jestwgruncierzeczymetafizykątegocozmy-
słowe”,G.Reale,Historiafilozofiistarożytnej,t.II,przeł.I.Zieliński,Lublin1996,s.451.Por.szerzej:
tamże,s.438–451.
16Pojęciewielorakiejtradycjimanaderistotneznaczeniewbadaniachnadteologiąchrześcijańską
itreściąjejprzesłania.Por.:J.Herrmann,Institutionestheologiaedogmaticae,t.I,Romae1897,s.436–447
(Detraditione).PodziałTradycjinajejróżnekategoriebywazróżnicowany(por.:tamże,s.437),alenaj-
ważniejszejesttraktowanietegoźródłanaukikatolickiejjako:„transmissioalicuiusdoctrinaevelfactiab
unoadaliumsivevivavoce,sivescriptis,sivepraxi”,tamże,s.436.
17OzwrociedoArystotelesawduchurealistycznymuAkwinatypor.np.:J.Pieper,TomaszzAkwinu,
dz.cyt.,s.27.
18Wartoprzytoczyć,żenp.Littwrozdzialepoświęconymźródłom,zktórychkorzystałAkwinata
(s.268–280)wymieniaobokArystotelesaiśw.AlbertaWielkiegotakżeAwicennę,Pseudo-Dionizegooraz
neoplatońskąLiberdecausis.Dominikańskimistrzśw.Tomasza,św.Albert,przygotowałswegoucznia
wznaczącysposóbdorefleksjinadArystotelesem,chociażsamjeszczeniemiałwyrobionegozdania
wwielukwestiach.Por.:„LasourcelaplusprocheestcertainementS.AlbertleGrand(...)ilyachez
AlbertbeaucoupplusdeformulesdubitativesquechezS.Thomas”,Litt,s.268.Trudnoprzecenićznacze-
nieśw.AlbertadlarozwojunaukowegoAkwinaty,gdyżrzeczywiście„wcałymzachodnimświecienie
