Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
oznaczaśmierćichwszystkich.„Alternatywa–pisze
Arendt–niepolegajużnawyborzemiędzydobrem
azłem,leczmiędzymorderstwemamorderstwem.Kto
mógłbyrozwiązaćdylematgreckiejmatki,którejnaziści
pozwolilizadecydować,którezjejtrojgadziecimabyć
zabite”15.Wtensposóbświadomiedokonujesięzatarcia
podziałunakatówiofiary.Niemajużniewinnych,
wszyscystająsięwspólnikamizbrodni.
Ostatnimkrokiemwiodącymdoprzekształcenialudzi
w„żywetrupy”jest
pozbawienieichjednostkowej
odrębności
.Odebranieludziomrzeczyosobistych,
zastąpienienazwiskanumeremiprzedewszystkim
niekończącysięciągniewyobrażalnychcierpień
fizycznychipsychicznychprowadządorozkładu
tożsamościwięźniaiutratyzdolnościdosamoistnego
działania16.Wlaboratoriumobozówkoncentracyjnych
zostałstworzonynowytypczłowieka,typidealnie
dostosowanydowewnętrznejstrukturytotalitaryzmu,
gdyż–jakpiszeArendt–„ci,którzyaspirujądototalnego
panowania,muszązniszczyćwszelkąspontaniczność,
jakązawszerodzisamoistnienie
indywidualności”17.Jedynieczłowiekwpełnizredukowany
dodającegosięprzewidywaćisterowaćzespołu
odruchówwpełnipasujedotegosystemu.Stajesię
wtedyelementem,którymożnadowolniewymieniaćjak
cegłęwmurze.Wtymsensietotalitaryzm–zauważa
Arendt–wcaleniedążydodespotycznychrządównad
ludźmi,leczraczejdostworzeniasystemu,wktórym
ludziejakoistotywolneizdolnedodziałaniastająsię
poprostuzbędni.
Opistotalitarnejrzeczywistościzmuszadopostawienia
pytania:jakcośtakiegojestwogólemożliwe?Jednak
Arendtniepotrafi,anawetniepróbujenanie
odpowiedzieć.Bezradnieprzyznaje,żestoimytutajwobec
faktuistnieniaradykalnegozła,któregowramachnaszej
filozoficzno-religijnejtradycjiniejesteśmywstaniepojąć.
Możnajedyniestwierdzić,że„radykalnezłowyłoniłosię
wzwiązkuzsystemem,wktórymwszyscyludziestalisię
równiezbędni”18.Takąteząkończysiępierwszewydanie