Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Korzenitotalitaryzmu
.
Toprzyznaniesiędointelektualnejbezsilnościwobec
otchłanizłaobjawionegoprzezXX-wiecznetotalitaryzmy
niebyłojednakostatnimsłowemArendt.Piętnaścielat
później,wtrzecimwydaniuswegodzieław1965roku
jakoostatnirozdziałdołączonyzostałesejpoświęcony
związkomideologiiiterroru.Pojawiająsięwnimnowe
wątki,któremająsłużyćjakonarzędziaracjonalnego
ujęciatotalitarnejrzeczywistości.Arendtwbrewswoim
wcześniejszympoglądomakcentujeteraz
znaczenie
ideologii
dlawewnętrznegorozwojuruchutotalitarnego.
WedługArendtrasizmiideologiakomunistycznawcale
niezawieraływięcejpierwiastkówtotalitarnychniżinne
XIX-wieczneideologie.Stałysięonepodstawąreżimów
nazistowskiegoibolszewickiegotylkodlatego,żeidee,
naktórychsięopierałymianowiciewalkarasorazwalka
klasopanowanienadświatemokazałysięwdanej
epocehistorycznejnośniejszepolitycznieodinnych.
Cechącharakterystycznąideologicznegomyśleniajest
całkowiteoderwanieodświataizastąpieniegofikcją
„prawdziwejrzeczywistości”,którąkreujewłaśnie
ideologia.Zchwiląprzejęciawładzyjejwyznawcy
zaczynająprzekształcaćświat,dostosowującgodoswojej
idei.Kierująsięprzytymżelaznąlogiką.Przyjmując
zawyjściowąprzesłankęgłównązasadęideologii,
dedukujązniejformę,jakąnależynadaćrzeczywistości.
Taknaprzykładzidei,którazhistoriiczyniarenęwalk
klasowych,wynikawniosek,żeistniejąklasyskazane
nadziejowąklęskęiwyginięcie,tozaśzkoleiimplikuje
koniecznośćfizycznejeliminacjiczłonkówtychklas.
Logikaideologiidziałatuniczymsamospełniającasię
prognoza.Wideologiachprzejętychprzeztotalitaryzm
dokonujesięznamienneprzesunięcieakcentówztreści
nasamproceslogiczny,któryznichmożnawywieść.
Koniecznycharaktertegoprocesuprzeniesiony
inarzuconynarzeczywistośćprowadzinaskonsekwentnie
wświattotalitarnegoterroru.Terrorbowiem,niszcząc
wszelkieprzejawyludzkiejwolnościispontaniczności,
okazujesięjedynymśrodkiemzdolnymwykluczyć