Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stareinoweinterpretacjenaturalizmuprawniczego
JerzyStelmach
Stareinoweinterpretacjenaturalizmuprawniczego*
1.Naturalizm
Naturalistycznewizjeświataipoznaniasątrwaleobecnewfilozofiieuropej-
skiegokręgukulturowego.Zresztązapewnenietylkoeuropejskiegokręgukul-
turowego,boprzecieżdawnefilozofieindyjskieczystarożytnafilozofiachińska
posiadałyrównieżrysnaturalistyczny.Skupmysięjednaknafilozofiieuropejskiej.
Wstarożytnościzdecydowanienaturalistycznycharaktermiałyzcałąpewnoś-
ciąkoncepcjeDemokryta,jończyków,epikurejczykóworazstoików.Uprawnione
mogłybybyćrównieżnaturalistyczneinterpretacjeniektórychpoglądówArysto-
telesa.JakkolwiekArystotelesowskirealizmniebyłnaturalizmem,tojednakjego
koncepcjapozwalanalepszezrozumienieniektórychstanowiskUumiarkowanego
naturalizmu”.PodobnierzeczsięmazWilliamemOckhamemiTomaszemzAkwi-
nu.Pierwszybyłbowiemnominalistą,drugiarystotelikiem,awięcrealistą.Wszela-
koUtwardymi”naturalistamiwewspółczesnymsensietegosłowazpewnościąjed-
nakoniniebyli.Niemanatomiastwątpliwościcodonaturalistycznegocharakteru
filozofiiFrancisaBacona,JohnaLocke’a,George’aBerkeleyaiDavidaHume’a.Natu-
ralistycznewątkidajesięodnaleźćrównieżwwieluinnychkoncepcjachfilozoficz-
nychokresunowożytnego,znaturalizmem(realizmem)zwykleniekojarzonymi,
chociażbyuBlaise’aPascala
1
.Gdyzaśidzieofilozofięwspółczesną,wpierwszym
rzędzienależałobywymienićLudwikaFeuerbacha,wczesnypozytywizmfilozo-
ficzny,zwłaszczaAugustaComte’a,JohnaStuartaMillaorazHerbertaSpencera,
następnietakzwanyempiryzmkrytycznyErnstaMachaiRichardaAvenariusa,
noiwreszcieneopozytywizmzeswoimpostulatemfizykalizmuipróbaminatu-
ralistycznegoujęciaetyki,mamtunamyślizwłaszczakoncepcjeMoritzaSchlicka
*ProjektzostałsfinansowanyześrodkówNarodowegoCentrumNaukiprzyznanychnapod-
stawiedecyzjinumerDEC-2012/04/A/HS5/00655.
1
Por
.W
.Załuski,RealizmprawniczyBłażejaPascala,artykułpublikowanywwydawanymrów-
nocześniezniniejszymtomieNaturalizmprawniczy.Stanowiska,red.J.Stelmach,B.Brożek,Ł.Kurek,
K.Eliasz,Warszawa2015.
13
