Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BartoszBrożek
ciemożna–zgrubszaprzynajmniej–określićzbiórzdań,którestanowiąwiedzę
naukową(WN),istniejepewnarelacjaRpomiędzyWNawiedządanejdziedziny
WD(naprzykładepistemologią,estetykączynaukąprawa).Postulatnaturalizacji
jakiejśdziedzinyDsprowadzasiędotezy,żerelacjaRpomiędzyWDaWNpo-
winnaprzybraćokreślonąpostać.Itak,jakbędęprzekonywałponiżej,zwolennicy
naturalizacjiradykalnejbędątwierdzić,żeRtomaterialnarównoważnośćpomię-
dzyWDaodpowiednimfragmentemWN(tojestżeWDstanowipodzbiórWN);
głosicielenaturalizacjiumiarkowanejuznają,żemiędzyWDaWNzachodzija-
kaśsłabszarelacjalogiczna(naprzykładsuperweniencji);zaści,którzyniewierzą
wmożliwośćnaturalizacji,uznawaćbędą,żeżadnarelacjaRpomiędzyWDaWN
nieistnieje.Dlaprzykładu:skorozwolennikradykalnejnaturalizacjiepistemologii
uznaje,żeludzkieprocesypoznawcze,kryteriauzasadnianiatwierdzeńitd.ba-
daćmożnawyłączniemetodaminaukowymi,touznajeontymsamym,żewiedza
oludzkichprocesachpoznawczychjestpewnymfragmentemwiedzynaukowej
iniczymwięcej.Zkoleizwolennikumiarkowanejkoncepcjinaturalizacjiepiste-
mologiitwierdzićbędzie,żesątakieaspektyprocesówpoznawczych,którebadać
możnabezpośredniometodaminaukowymi,alesąitakie,którewymagająmetod
filozoficznych(naprzykładproblemuzasadnianiatwierdzeń),choćkwestiedru-
giegorodzajupowiązanesąnaróżnesposobyzkwestiamipierwszegotypu;mó-
wiącinaczej,wyrafinowananaturalizacjaepistemologiisprowadzasięostatecznie
dotezy,żezdanianależącedotejdziedzinywiedzysąwpewnejrelacjilogicznej
dozdańnaukowych,aleniezawszejesttomaterialnarównoważność.Wreszcie
przeciwniknaturalizacjipowie,żerozważaniaepistemologicznesąaprioriwobec
wszelkichustaleńnauki,azatemnic,comadopowiedzeniapsychologalboneu-
robiolog,niemożemiećwpływunato,jakimistandardamipowinniśmysiępo-
sługiwaćwnaszychwysiłkachpoznawczych.
Zpowyższychrozważańwynika,żeabymówićonaturalizacjiprawa,trze-
banajpierwdokonaćcharakterystykiwiedzyprawniczej(WP).Analizajejstruk-
tury,którąprzeprowadzamponiżej,nierościsobiepretensjidozupełności,choć
uważam,że–biorącpoduwagęceltegoeseju–stanowiwystarczającodokładne
przybliżenie.Wmoimprzekonaniuodróżnićnależywiedzęprawnicząsensustric-
toisensulargo.Tapierwszaobejmujenormyprawne,decyzjesądówiinnychorga-
nówstosowaniaprawaorazkoncepcjedogmatyczno-iteoretycznoprawne(mię-
dzyinnymiteorieobowiązywaniaiwykładniprawa).Zkoleiwiedzaprawnicza
sensulargoobejmujefilozoficzne,psychologiczneisocjologiczneteoriedotyczące
prawa.Kryteriumodróżnianiaobutypówwiedzyprawniczejjestsposób,wjaki
wykorzystywanesąonewdyskursieprawnym.Normyprawne,precedensy,teorie
dogmatyczneikoncepcjeteoretycznoprawneznajdująbezpośredniezastosowanie
wprocesiestosowaniaprawa,podczasgdyfilozoficzne,socjologiczneipsycholo-
giczneujęciaprawasą–wpewnymsensie–zewnętrznewobecdyskursuprawne-
go:mogąokazaćsięprzydatne,alezregułyniesąbezpośredniowykorzystywane
wargumentacjiprawniczej0
26
