Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MateuszHohol
Naturalnepodstawynormatywności:
HobbesiHume*
1.Wprowadzenie
Nowożytnyobrazświatawyłoniłsięwrazzsukcesamimatematyczno-eks-
perymentalnejmetodynaukowej,zmieniającdotychczasowerozumienienietylko
wszechświata,lecztakżeczłowieka.Lepszezrozumienieprawprzyrodywiązałosię
zkoniecznościąpostawieniaprzezfilozofównanowopytańonaturęludzkąipod-
stawyobowiązywanianorm.Oileobrazświata,kształtującysięodstarożytnoścido
późnegośredniowiecza,łączyłharmonijniezarównozasadyrządząceprzyrodą,jak
ipowinnościmoralneorazprawne,nowożytnośćnarodziłasiępodznakiemróżnych
dualizmów.Budowanaprzezstuleciastrukturawiedzyzaczęławyraźniepękać,
ajednymzsymbolitegoprocesustałasięUgilotynaHume’a”,oddzielającasferębytu
odsferypowinności–faktówodkrywanychprzeznaukęodwartościmoralnych.
Celemniniejszegoesejujestrekonstrukcjaiporównaniedwóchnaturalistycz-
nychkoncepcjiuzasadnienianormatywnościmoralnościiprawa:woluntaryzmu
ThomasaHobbesaorazujęciaDavidaHume’a,któreChristineKorsgaardokreśla
jakoUrefleksyjnąaprobatę”(reflectiveendorsement)
1
.Choćobydwiekoncepcjesąnatu-
ralistycznewtymsensie,żeichtwórcyodcinająsięodwyjaśnieńsupranaturalnych
ipolegająnanauce,różniąsięonepodwzględemźródeł,zktórychwywodzonesą
normy–oileHobbestwierdzi,żenormynarzucanesąprzezzewnętrznyautorytet
(któregosymbolemjestLewiatan),Humewywodzijezwnętrzapodmiotu,próbując
wykazać,żenormatywnośćwynikazprzemyśleńnadkorzyściamiistnieniasyste-
mówregułmoralnychiprawnych.Najpierwzarysujęjednakfilozoficznetło–jakim
jestzmianaobrazuświata–obydwukoncepcjiuzasadnienianormatywności
2
.
*ProjektzostałsfinansowanyześrodkówNarodowegoCentrumNaukiprzyznanychna
podstawiedecyzjinumerDEC-2012/04/A/HS5/00655.
1
Por.Ch.M.Korsgaard,TheSourcesofNormativity,CambridgeUniversityPress1996,s.49in.
2
TerminUnormatywność”rozumianybywarozmaicie.Wniniejszymesejuprzyjmujęujęcie
Korsgaard:UStandardyetycznesąnormatywne.Niestanowiązwykłychopisówtego,jakfaktycznie
22
