Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BartoszBrożek
filozoficznychnarzecztezyośmiertelnościduszy,itobezpodjęciapróby
zbiciatychargumentówmetodąfilozoficzną23.
WtymujęciuSigeriBoecjuszbylipoprostuniewierzący,ajedyniesytuacja
instytucjonalna,wktórejsięznajdowali,zmuszałaichdoafirmacjiwiary.Gdyby
interpretacjatabyłaprawdziwa,awerroistówmożnabyistotnieuznaćzaprzed-
stawicielinaturalizmuwewspółczesnymrozumieniutegosłowa.
Jestjednakinnamożliwość,którąpiękniepodsumowujejednozezdańzSi-
gerowegoQuestionesinMetaphysicam:UQuodaliquiscognoscatveritatemetnesciat
solvererationesinoppositum,nonvidetur”–UNiewydajesięmożliwe,byktoś
znałprawdę,aleniewiedział,jakodeprzećracjejejprzeciwne”
24
.Wypowiedźta
podkreślapewienrodzajintelektualnegonapięcia:otomamymyśliciela,który
szczerzewierzywprawdyobjawione,alerównocześnieniepotrafiichpogodzić
znajlepszymidostępnymimuteoriami,któredziśnazwalibyśmynaukowymi,aktó-
rewśredniowieczuokreślanomianemfilozofiinaturalnej.Niemożnawykluczyć
przecież,żeSigerrzeczywiściebyłosobąwierzącą,alerównocześnieprzeżywałcoś
wrodzajuintelektualnegodramatu–nieumiałpogodzićpewnychaspektówswej
wiaryztym,czegodowiedziałsięodArystotelesa.
Drugaistotnaróżnicamiędzyśredniowiecznymiwspółczesnymwcieleniem
naturalizmudotyczypytania,coobejmujenatura,aszczególnieczywjejzakres
wchodząwartościinormymoralne.Nowożytneiwspółczesneodpowiedzinato
pytaniebyływdużejmierzezdeterminowanedoktrynąHume’a,iżzfaktównie
możnawyprowadzaćnormpostępowania,orazMoore’owskątezą,żeorzecznika
Udobry”niedasięzdefiniowaćzpomocąorzecznikówUnaturalnych”
25
.Dlawiększo-
ścinowożytnychiwspółczesnychmyślicieliwartościinormymoralnealboleżąpoza
granicąnaturalizacji,albosąpewnąfikcją,ukrytymopisemfaktówpsychicznych
bądźspołecznych
26
.Tymczasemautorzyśredniowieczniniemieliwątpliwości,że
naturaobejmujenietylkoto,cozwiemydziśprawamifizyki,aleito,cookreślamy
mianemnormmoralnych.PrzyjrzyjmysięnastępującejuwadzeAkwinaty:
Inaczejnależymówićoprawienadawanymprzezczłowieka,ainaczejopra-
wiewiecznym,którejestprawemBoga.Prawobowiemczłowiekarozciąga
sięjedynienastworzeniarozumne,którepodlegajączłowiekowi.(...)Jak
przetoczłowiek,wydającstanowczezlecenie,wrażaczłowiekowisobiepod-
danemujakąśwewnętrznązasadępostępowania,takrównieżiBógwraża
23
O.Pluta,PersecutionandtheArtofWriting.TheParisianStatuteofApril1,1272,andItsPhilosophi-
calConsequences(w:)Cheminsdelapenséemédiévale.ÉtudesoffertesàZénonKaluza,red.P
.J.J.M.Bakker,
Turnhout2002,s.569.
24
SigerzBrabantu,QuestionesinMethaphysicam(wersjamonachijska)(w:)PhilosophesMe-
dievaux,red.W
.Dunphy,Louvain1981,s.136.
25
Por
.A.Brożek,B.Brożek,J.Stelmach,Fenomennormatywności,Kraków2013,s.153–175.
26
Por
.ibidem,s.127–150.
20
