Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁI
Refleksyjno-transformacyjneuczeniesię
Wdrugimznaczeniunmyśl”oznaczamyślenieotym,czegoniewidzimyinie
słyszymy,niedotykamyaninieczujemy.Kolejneznaczeniemyśliogranicza
siędonmniemania”,któreopartejestnajakimśdowodzie.JohnDeweyroz-
graniczajenadwastopnie,pierwszyjakomniemanie,gdzieniedążysiędo
ustalaniapodstaw,naktórymsięopiera.Drugi,oszczególnejwadze-jako
mniemanie,gdziezwielkąstarannościąinamysłemszukasiępodstaw.Proces
ten,owartościkształcącej,JohnDeweynazywamyśleniemrefleksyjnym11.
JohnDeweywyróżnianzwykłe”myślenieodmyśleniarefleksyjnego,któ-
reporównujedomyśliprzechodzącychwpewnejkolejności:nRefleksjaozna-
czaniezwykłąkolejnośćprzedstawieńposobienastępujących,aleichcią-
głość,następowanieposobie,wtakimporządku,żekażdeznichpociągaza
sobąnastępne,jakoswewłaściwenastępstwo,inaodwrótteż,każdeopierasię
natych,którejepoprzedzają”12.Następująceogniwamyśleniarefleksyjnego
warunkująsię,jednewynikajązdrugich,sązwiązanezesobą.Płynącemyśli
stająsięciągiem,któretworząłańcuch.
CzynnośćzwiązanazrefleksjąwedługJohnaDeweyamapobocznepro-
cesy.Jesttopewienstanwątpienia,zakłopotaniainiepewnościorazposzuki-
wanie,skierowanenawykrywanienowychfaktów.Mająonesłużyćtemu,aby
danemniemaniepotwierdzićlubobalić13.Koncepcjarefleksyjnegomyślenia
JohnaDeweyazakładateżstadialność.Wpierwszymstadiumnastępujewąt-
pliwość,wahanieiniepewność,drugiedlapotrzebyrozwiązaniaproblemu
charakteryzujesiębadaniem,poszukiwaniemoraztestowaniem14.
Początkiemprocesumyśleniastajesiępojawieniestanuniepewności,
różnegorodzajuwątpliwości.Wystąpienietrudnościprowokujedoszukania
możliwościwyjściazniej,tworzenieplanów,strategiipostępowania.Źródłem
doszukaniarozwiązaństająsięodbytedoświadczeniainabytawcześniejwie-
dza.Zdarzasię,żezpewnymproblememczłowiekspotykasięporazpierw-
szy.Analizowaniegoorazpróbajegorozwiązaniatoposzukiwaniesposobu
naprzezwyciężenietrudności.Przyjęciepierwszejmyślibezwiększegozasta-
nowieniairefleksji,JohnDeweyokreśliłmyśleniembezkrytycznym15.
Wdzisiejszychczasach,pełnychpośpiechu,gdzietechnologiedynamicz-
niesięrozwijają,cowkonsekwencjizmieniacodziennośćczłowieka,jego
funkcjonowanieorazżycioweorientacje,zaczynabrakowaćmiejscaorazcza-
sunarefleksję,związanązsensemżyciaorazbytem.Bezmyślnośćibezreflek-
11Por.tamże,s.1.
12J.Dewey,Jakmyślimy?,Warszawa1951,s.4.
13Por.tamże,s.4-9.
14Por.H.Kwiatkowska,Pedeutologia,s.66.
15Por.J.Dewey,Jakmyślimy?,s.11.
