Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
społecznaAbramowskiegostanowiławzorowezestrojeniepsychologii
zsocjologiąwhumanistycenowoczesnej,gdyżnieprzeprowadzono
dotądnależytychbadańporównawczych.Byłotozestrojenietrwałe
inierozerwalne,cozapewnewykazałybyodniesieniadopsychologi-
zmuGabrielaTarde7a,interakcjonizmuGeorgaSimmela,pragmatyzmu
społecznegoJohnaDeweya,amerykańskiegopsychokulturalizmuAbra-
maKardineraorazneopsychoanalizyzErichemFrommemnaczele.
Kierunkiteczyteżstylemyśleniaoczłowiekuispołeczeństwiepo-
wstałybezudziałuAbramowskiego,asąmuwyraźniepokrewne.Cho-
ciażdziełoautoraPierwiastkówindywidualnychwsocjologiinieznalazło
należnegomiejscawantologiipowszechnej,jednajegowłaściwośćdaje
muzauważalnąprzewagęnadtymiiinnymiklasykami.Byłbowiem
nietylkobadaczemiteoretykiem,autoremoryginalnychrozpraw
iksiążek,lecztakżedziałaczemipraktykiem–itoniekulturalnym
czyakademickim,aspołecznym,wnajbardziejelementarnymsensie
tegosłowa:pracowałupodstaw.
Osobiściezakładałianimował„kołaetyków”i„związkiprzyjaźni”,
któreniemiałyskupiaćsamychinteligentów,aleteżrzemieślników
irobotników,tworzącogniwaprzeistoczonegospołeczeństwa.Podczas
rewolucji(1904–1906)stanąłnaczeleZwiązkuTowarzystwSamopo-
mocySpołecznej,pierwszejtakiejkoordynacjikrajowejwPolsce.Wra-
machtejorganizacjipowołałTowarzystwoKooperatystów,któremu
dedykowałtekstprogramowyIdeespołecznekooperatyzmu(1907).Wraz
zeStefanemŻeromskimiStanisławemWojciechowskim,późniejszym
prezydentemRzeczpospolitej(wlatach1922–1926),założył,będące
organemruchuspółdzielczego,czasopismo„Społem”.Nazwętę–
dźwięcznysynonimsłowa„razem”podsuniętyprzezŻeromskiego–
możnajeszczeprzeczytaćnanielicznychjużsklepachspółdzielnispo-
żywców.Spółdzielczośćpolskaniebyłatakąpotęgąjakbelgijskaczy
fińska,aletowjejkręgupowstałyośrodkiwzornictwa(Warsztaty
Krakowskie,warszawskaspółdzielnia„Ład”)oraznajlepszeosiedla
mieszkaniowewWarszawie,PoznaniuiGdyni.Duchkooperacjioży-
wiałrównieżśrodowiskateatralneifilmowe.Pierwszezespołytwórcze
powstałyjeszczeprzedwojną,wteatrze–„Reduta”JuliuszaOsterwy,
wfilmie–stowarzyszenie„Start”.TadeuszKantorbyłnajpierwliderem
artystycznejGrupyKrakowskiej,apóźniejstworzyłspektakle(Umarła
klasa,Wielopole,Wielopoleiinne),którepodbiływidownięświatową;
JerzegoGrotowskiego,założyciela„Teatru–laboratorium”,uznanoza
odnowicielateatruwspółczesnego.Zespołomfilmowymskupiającym
reżyserów,scenarzystów,operatorówiproducentówzawdzięczamy
14
