Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iztąkulturą,przeciwnie,nieustanniejąnawiązuje,roztaczanadnimi
pieczę.Dlategojesttakpozornieprzejrzysteizwodniczezarazem.Po-
nieważdziałacieniami,obrysami,zbiegamiznaczeń.Drobnymi,pra-
wieniedostrzegalnymiprzesunięciamifonetycznymi,wktórychskryły
sięprzepaściesensów.Rzeczywistośćtychsensówwymykasięjęzy-
kowikrytykiukształconemuwewszystkichnowoczesnychprzed-
szkolach,równiebezradnesąwobecniejnarratologiaimitografia,
psychoanalizaiegzystencjalizm,strukturalizmisocjologizm.Wymaga
onaswojegojęzyka,własnejwypowiedzikrytycznej,nieustającej
wposzukiwaniuodpowiedniościwobectegopisarstwa.Każdadok-
trynaoznaczyćmożetylkoniektórewspółrzędnepola,naktórymto
dziełospoczywa,niemożedotknąćjegosamego.
Maoczywiścietatwórczośćswojesłowauprzywilejowane,swoje
motywyznaczące,skupieniasensów.Młodośćistarość,sztukaikraj-
obraz,ogrodyicmentarze,wieleinnych.Ależadneztychsłów,mo-
tywów,skupieńnieznaczytegosamegocogdzieindziej,niejest
powtórzeniem,„toposem”.Każdemawłasneprzydźwięki,unikalne
przesunięciafonetyczne,którewyznaczająjegosens,asenstenwple-
cionyjesttrwalewetiudyinnychprzydźwięków,koncertyznaczeń.
DlategoczytaniuIwaszkiewiczapotrzebnajestkażdawiedza,ależad-
naniejestwstaniegoodkryć.Wymagaonoprzedewszystkimsłuchu–
słuchunasłowopoezjiisłowodoświadczenia.
Cmentarze,nadewszystkocmentarze,majątusensjedynyinie-
zwykły,sąpamiątkamiżycia,pomnikamiistnienia.
V
Zrozumiećtętwórczośćtozrozumiećjejwłasnyruchosiągania
tożsamości.Mająswojemiejscewtymprocesielinierozwojowepo-
szczególnychgatunków–istniejehistoriapoezjiIwaszkiewicza,jak
istniejehistoriajegoprozyieseistyki.Nadodtworzeniemtychlinii
natrudzilisięjużniemałokrytycyibędąjeszczesiętrudzić.Najmniej
dotąd,jakmyślę,zauważanoeseistykęibiografistykę,ujawniaona
najbardziejbezpośredniosamowiedzępisarza.Równieżjejprofilosob-
nywewcaleniebiednej,lecznienależyciecenionejdwudziestowiecznej
eseistycepolskiejjestmocny.Alesątorozpoznaniaczęściowe,wosta-
tecznymobliczutejtwórczościwszystkietelinierozwojowesięzbie-
gają,przedziałygatunkowemajątylko–jakjużpowiedziałem–
wtórneznaczenie.Podobniemasięsprawazezwiązkamitegodzieła
zróżnyminurtamiikierunkami.Mówionootymwieleimówisię
nadal–modernizmineoklasycyzm,romantyzmirealizmsąważnymi
10
