Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
klasyfikacjapiśmiennictwa,organizacjawiedzy,teoria,metody,koncepcje
BarbaraSOSIŃSKA-KALATA
INSTYTUTINFORMACJINAUKOWEJISTUDIÓWBIBLIOLOGICZNYCH
UNIWERSYTETWARSZAWSKI
KIERUNKIROZWOJUTEORIIORGANIZACJI
IKLASYFIKACJIWIEDZY
Teorieorganizacjiiklasyfikacjiwiedzywnauceoinformacjiibibliotekoznawstwiesłużąokreśleniupoprawnychiużytecznychwpraktycemetod
taksonomicznegopodziałuzasobówutrwalonejinformacjiiwiedzy.Zteoriamitegotypuzwiązanebyłypierwszepróbyformułowaniazałożeń
bibliotekoznawstwaibibliografiirozumianejjakodziedzinarefleksjinaukowej.Równieżwnauceoinformacjioddawnastanowiąonejeden
zkluczowychnurtówrozważańteoretycznych,którepowinnyzapewnićpodstawędlakonstruowaniaefektywnychnarzędziorganizowaniadostępu
dotreściutrwalonejwiedzy.Wyróżnićmożnatrzygłównepodejściaaksjologicznedoorganizowaniadostępudozapisanejwiedzy:(1)podejście
pragmatyczne,ukierunkowanenadostosowaniestrukturorganizacjiwiedzydoaktualnychczynnikówzwiązanychzichstosowaniem;(2)podejście
epistemologiczne,opartenakonsensusiespołecznym,najczęściejnaukowym,edukacyjnymlubkulturowym;(3)podejścieontologiczne,
ukierunkowanenaodwzorowaniewstrukturzeorganizacjiwiedzystrukturyobiektówizjawiskrzeczywistości,którejtawiedzadotyczy.Komputeryzacja
działalnościinformacyjnej,awszczególnościpotrzebyzwiązanezorganizacjądostępudotreścicyfrowychzasobówwiedzywglobalnymśrodowisku
siecikomputerowych,skierowałyponownieuwagęwielubadaczynaweryfikacjędotychczasowychteoriiklasyfikacjiiposzukiwaniekoncepcjinowych,
adekwatnychdowymagańwspółczesnejpraktykiusługinformacyjnych.Wostatnichdwóchdekadachwidocznyjestwięcwyraźnywzrost
zainteresowaniateoretycznymiaspektamiorganizacjiiklasyfikacjiutrwalonejwiedzy.Wartykulepodjętazostałapróbasystematyzacjinurtów
igłównychkoncepcjirozwijanychwspółcześniewramachteoriiklasyfikacjiwnauceoinformacji.
1.WSTĘP
Klasyfikacjepiśmiennictwaitaksonomicznesystemyorganizacjiwiedzy(SOW),stosowanedoorganizowaniadostępu
dotreścicyfrowychzasobówwiedzy,mogąbyćtraktowanejakopewienrodzajklasyfikacjiwiedzyocharakterze
pragmatycznym.Wprzeciwieństwiedoklasyfikacjinaukowych,którychcelemjestidentyfikacjawłasności
postępowanianaukowegoispecyfikiwiedzynaukowej,klasyfikacjepragmatycznemajązazadanieułatwiaćdziałania
związaneztworzeniemwiedzyijejwykorzystywaniem.Wtakimsensiebudowaklasyfikacjipiśmiennictwa
itaksonomicznychSOWpodporządkowanajestzawszepotrzebomsprawnejrealizacjiichgłównychfunkcji,awięc
zapewnieniuużytecznegoprzeglądaniaiprzeszukiwaniazgromadzonychzasobówwpewiensposóbmaterialnie
utrwalonejwiedzy.Niezależniejednakodpragmatycznegoukierunkowaniategotypustrukturklasyfikacyjnych,ich
spójnaifunkcjonalnakonstrukcjawymagaprzyjęciapewnejkoncepcjiteoretycznej,pewnychzałożeńodwołującychsię
dookreślonejwiedzyospecyficeporządkowanegozasobuiwarunkachkorzystaniazniegoprzeztych,którymstruktury
temająułatwićdostępdozawartychwnimtreści.
RozważanianatematteoriistanowiącychpodstawętworzeniaklasyfikacjipiśmiennictwaitaksonomicznychSOW
trzebapoprzedzićwyjaśnieniem,jakrozumianejestwtymkontekściepojęcie
teoria
,niemamytubowiemdoczynienia
zteoriami,jakiezwykleformułowanesąwnaukachformalnychlubeksperymentalnych.
WedługAlfredaTarskiegoteorianaukowatoukładuznanychtwierdzeń,uporządkowanychzgodniezpewnymi
zasadami(Tarski,2012,s.XV).Teorianaukowamusibyćtestowalna,weryfikowalnaipowtarzalna.Teorienaukowe
sązatemzbioramipodstawowychpojęćitwierdzeńprzyjętychwdanejnauceiwyznaczającychpewienparadygmatjej
uprawiania.Głównąfunkcjąteoriinaukowejjestzapewnianiesystematyzującegoopisuiwyjaśnieniaokreślonej
dziedzinyzjawisk,comożestanowićpodstawędopredykcjizjawiskprzyszłych.Teorienaukowesłużątakżewyznaczaniu
zasadbudowynowychurządzeńlubsystemów,któremająrealizowaćokreślonedziałaniawokreślonychwarunkach.
Doteorii,napodstawiektórychtworzonesąklasyfikacjepiśmiennictwaitaksonomiczneSOW,możnaodnieść
ostatniązwymienionychpowyżejcharakterystyk,jednakżespełnianieprzezniepozostałychwłasnościteoriinaukowych
jestwysoceproblematyczne.RównieżsposóbwyznaczaniaprzezteteoriezasadbudowyklasyfikacyjnychSOW
najczęściejtrudnouznaćzaporównywalnieprecyzyjnyisystematycznywstosunkudosposobu,wjakinp.teoriefizyki
określajązasadybudowyurządzeńmechanicznych.Stosowaniedoteoriiklasyfikacjiiorganizacjiwiedzykryteriów
odnoszącychsiędoteoriinaukowychnastręczawięctrudności.Tymniemniejnieulegawątpliwości,żerozwójkoncepcji
teoretycznychidyrektywmetodologicznych,któreokreślasiętymmianem,miałimadużywpływnakonstruowanie
idoskonalenieSOWopartychnastrukturachtaksonomicznychorazlepszedostosowanieichdozadań,któremają
spełniać.Używającokreślenia
teoriaorganizacjiiklasyfikacjiwiedzy
,należywięcraczejodnosićsiędoogólnej
interpretacjiznaczeniasłowateoria,któreprzyjętejestwjęzykupotocznym.Winterpretacjitakiejprzezteorięrozumie
sięzwyklepewnąkoncepcję,opartąnapoznaniuizrozumieniuistotnychczynnikówkształtującychokreślonąsferę
rzeczywistości,którastanowipodstawęwyborudziałańirozwiązańuznanychzanajbardziejwłaściwedlaosiągnięcia
określonegocelu(por.Dubisz,red.,2003,t.4,s.798).
2.SPECYFIKATEORIIORGANIZACJI
IKLASYFIKACJIWIEDZY
TeorieorganizacjiiklasyfikacjiwiedzysłużąwyznaczaniuzasadbudowyklasyfikacyjnychSOW(klasyfikacji
piśmiennictwa,taksonomiizasobówinformacyjnych).Niesątestowalne,powtarzalneaniweryfikowalnewsensie
naukowym,aichrozwójniejestanikumulatywny,anilinearny.Dotycząpragmatycznychsystemówporządkowania
zapisówwiedzyiorganizowaniadostępudonich,awięcichbudowaifunkcjonowaniezawszesąpodporządkowane
celomiwarunkom,wktórychmająbyćstosowanewpraktyce.Weryfikacjatychteoriisprowadzasiędoocenyich
użytecznościwokreślonychwarunkach,albowiemskładająsięnaniepewnezałożeniaipostulatydotyczącetego,
cowokreślonychokolicznościachjestlepszym,acogorszymrozwiązaniem.
Podstawąformułowaniateoriiorganizacjiiklasyfikacjiwiedzyjestprzedewszystkimobserwacjaianaliza
specyficznychwłasnościśrodowiskainformacyjnego,wktórymmająbyćstosowanesystemyporządkowaniaoparte
