Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Nazwymiejscowe(toponimy)iichrodzajeorazregulacjeprawne...
łąkiitp.)istosowaneprzezmałegrupyużytkownikówokreślasięmianem
mikrotoponimów.Ważnągrupęnazwstanowiąuronimy(urbanonimy),czyli
nazwyobiektówmiejskich;wskładtejgrupywchodzązarównoojkonimy
(np.nazwydzielnic,osiedli,budynków),jakianojkonimy(np.nazwyulic,
mostów,parków)(Wolnicz-Pawłowska,Zych2010:29).
Wtejpracykoncentrujęsięprzedewszystkimna(miejscowych)nazwach
miejscowościiichwydzielonychczęści,czyliojkonimach.Możnajeogólnie
podzielićnate,któreodmomentuswojegopowstaniaodnosiłysiędookre-
ślonegomiejsca,orazte,którepoczątkowodotyczyłycharakterystykijego
mieszkańców,adopierozczasemstałysięoznaczeniamizasiedlonegoprzez
nichmiejsca.Wpierwszejgrupienajczęściejspotykanesąnazwytopogra-
ficzne(wskazującenawłaściwościnazwanegoterenupodwzględemtopogra-
ficznym,np.Bród,Góraitp.),kulturowe(będąceświadectwemdziałalności
człowieka,jaknp.Łazy,Żary),dzierżawcze(wskazującenaprzynależnośćdo
danegoczłowieka,np.Poznań,czyligródczłowiekaoimieniuPoznań)irela-
cyjne(będącewynikiemnazwaniadanegoobiektuzewzględunajegostosunek
donazwyinnegoobiektugeograficznego,np.Rawa-nazwamiastapochodzi
odnazwyrzeki).Wśródnazw,którepoczątkowoodnosiłysiędospołecz-
nościludzkich,najczęściejwyróżniasięnazwypatronimiczne(pierwotnie
oznaczającepotomkówdanegoczłowieka,np.Racławice,czylipotomkowie
człowiekaoimieniuRacław),rodowe(oznaczającecałąrodzinę,np.Marki,
Tychy),służebne(odnoszącesiędogruposóbwykonującychokreśloneusługi
dlagroduwokresieśredniowiecza,np.Piekary)ietniczne(odnoszącesiędo
pochodzeniaetnicznegomieszkańców)(Wolnicz-Pawłowska,Zych2010:31;
Handke2009:321-372).
Wszystkiewspomnianetypyirodzajenazwstanowiłyoddawnaprzed-
miotzainteresowańnaukowychidoczekałysięogromnejliteraturyjęzyko-
znawczej(Rzetelska-Feleszko1998:191-230;wliteraturzeświatowej-patrz
Hough,Izdebska2016),historycznejietnograficznej(Wójcik2015a).Badania
tekoncentrowałysięgłównienazagadnieniachpochodzenianazw(dzięki
badaniupochodzeniamożemyodkrywaćichnajstarszeznaczeniaiarcha-
iczneformy)orazichklasyfikacji,atakżeprzypisywanychimznaczeniach
kulturowychietnicznych(narodowych).Nazwymiejscowesątraktowane
jakojednozeźródełpoznaniaprzeszłościdanegoregionu,aichanalizamoże
takżesłużyćjakoprzykładzmianzachodzącychwjęzyku.Przykłademtakich
badańijednocześnieważnymosiągnięciemnaukowymjestwydawanieprzez
InstytutJęzykaPolskiegoPANwKrakowieodpołowylatdziewięćdziesiątych
ubiegłegowiekuwielotomowegosłownikaNazwymiejscowePolski.Historia-
pochodzenie-zmiany,wktórymsąopisaneojkonimyzterenuwspółczesnej
Polski,wtymrównieżnazwymiejscowościiosad,którejużdawnozniknęły
(Rymut,Czopek-Kopciuch2013).
27
