Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Negacjajakowarunekietaprozwojumyśliikultury…
13
[Deemter2012:passim].Pewnegorodzajuchaotycznośćjestwbudowana
wludzkieżyciezarównowaspekcieewolucjijednostkowej,jakiewolucji
gatunkowej.Dlategonaprzykładlogikazbiorówrozmytych,jaksięwydaje,
lepiejniżlogikaklasycznanadajesiędoopisufenomenówsemantycznych
ludzkiegojęzyka,takżetychzwiązanychznegacją.Stądodrzucamjako
nierealnąlogikęArystotelesowską,bonienadajesięonadoopisuczysto
ludzkiegofenomenunegacji[Lakof1987:passim].
Jednakzanimzacznęanalizowaćtenproblem,wartoodnieśćsięjesz-
czedoinnychmetafor,które,jakprzypuszczam,rządząteoriaminegacji.
Najbardziejoczywistajestopisanapowyżejmetaforaodbicia,symetrii.Ale
takieprzeciwieństwozyskałotakżeinnegotypuuzasadnienienagruncie
teoriitzw.semantycznejdynamikisiłyLeonardaTalmy’ego[Talmy2000:
passim;Lewandowska-Tomaszczyk1996:130-135].
Metaforafizycznejsiły
Takametaforajestwyraźniewidocznawwypowiadanychzdaniach,
kiedyuświadomimysobie,żewśródkilkusetsynonimówsłowaprzeciw-
stawiaćsięznajdujesiętakżegrupasynonimów,któreodnosząsiędosiły
fizycznej:
Przeciwstawiaćsię‘np.wodniesieniudoopieraniasięczemuś’:buntowaćsię,burzyćsię,
iśćzkimśnaudry,jeżyćsię,kontestować,kontrargumentować,kontrować,niezgadzać
sięzczymś,niezgadzaćsięzkimś,opieraćsię,oponować,oprotestowywać,płynąćpod
prąd,protestować,sprzeciwiaćsię,stawiaćopór,stawiaćsiękantem,stawiaćweto,szu-
mieć,walczyć,wierzgać,wnosićprotest,wyrażaćsprzeciw,występowaćzprotestem,
wzbraniaćsię,wzdragaćsię[ISSJP].
Spośródwymienionychsynonimówkilkaodwołujesiędofizyczności:
opieraćsię,oponować,płynąćpodprąd,stawiaćopór,stawiaćsiękantem.Autorzy
ISSJPpodajągrupęsynonimów‘wkontekściestawianiaoporuczemuś’:
bronićsięprzedczymśrękamiinogami,bronićsięprzedczymśzębamiipazurami,
kontrować,opieraćsię,ostawaćsię,płynąćpodprąd,sprzeciwiaćsię,stawićczoła
czemuś,stawićczołoczemuś,utrzymywaćsię,walczyć,wzbraniaćsię,wzdragaćsię
[ISSJP].
Onegacjijakofizycznejsile,araczejjakoozjawiskumentalnymodwo-
łującymsiędodomenkonceptualnychzwiązanychzdynamikąsiłmożna
mówićzwłaszczawramachkognitywnejlingwistykiLeonardaTalmy’ego,
wktórejnawetsymbolereprezentującedynamikęsiłybyływjakimśsensie
bardzowymowne[Talmy2000:passim].
Agonista,czylito,cowjęzykupozytywne,byłoreprezentowaneprzez
owal;natomiastantagonista,rodzajblokadysemantycznej,byłprzedsta-
wianyjakosymbolkanciasty,przypominającyagresoraidrapieżcę:
